Tasarruf Tedbirlerinin Değerlendirilmesi

TASARRUF TEDBİRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve

TASARRUF TEDBİRLERİNE UYMAMANIN YAPTIRIMLARI

Dr. Erkan Karaarslan

I. TASARRUF TEDBİRİ OLAN GETİRİLMİŞ OLAN HUSUSLAR

1-Taşınmaz Edinilmesi, Kiralanması ve Kullanılması

Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yeni hizmet binası alınmayacak, kiralanmayacak, yapılmayacak veya bu amaçla arsa veya arazi satın alınmayacak, kamulaştırılmayacaktır.

Ancak deprem riski nedeniyle yıkım kararı verilmesi halinde, o hizmet için tahsis edilebilecek Hazineye ait taşınmazın bulunmadığının tevsik edilmesinden sonra, kamu kurum ve kuruluşlarının mülkiyetinde bulunan veya tahsis edilmiş olan yerlere yeni inşaat yapılabilecektir.

2-Resmî Taşıtların Edinilmesi ve Kullanılması

Kamu kurum ve kuruluşlarınca, yeni taşıt edinilmeyecektir. Mevcut taşıtlar ihtiyaç analizleri ve tasarruf anlayışı çerçevesinde ivedilikle gözden geçirilecektir. Kamu taşıtlarının yerli ve elektrikli taşıtlara dönüştürülmesi amacıyla kullanımdaki taşıtların tasfiye edilmesi kaydıyla kamu alım garantisi kapsamında ilgili mevzuatına göre elektrikli taşıt satın alınabilecektir.

3-Hizmet Satın Alımı Suretiyle Kullanılan Taşıtlar

Kamu kurum ve kuruluşlarınca hizmet alımı suretiyle kullanılan mevcut taşıtlar, sözleşme süresi sonunda izin alınmadan yeniden kiralanmayacaktır.

İlgili mevzuatında belirtilen makam ve hizmetler hariç olmak üzere, hibe dâhil her ne şekilde olursa olsun yabancı menşeli taşıt kullanılmayacaktır.

237 sayılı Kanun hükümlerinin izin verdiği hâller hariç hiçbir makama arazi binek gibi taşıtlar ile yabancı menşeli taşıt, makam aracı olarak tahsis edilmeyecektir.

Bütün taşıtlarda “Resmî hizmete mahsustur” ibaresi yer alacaktır.

Taşıtların masrafları gider türleri itibarıyla plaka bazında düzenli olarak kayıt altına alınacak, harcama yetkililerince taşıtların çalışma süresi, güzergâhı, ortalama yakıt tüketim değeri, bakım maliyetleri ve sürücü performansı düzenli olarak izlenecektir.

4- Elektronik Belge Yönetim Sistemi ve Dijital Arşiv Kurulması Zorunlu Hale Gelmiştir

Kamu kurum ve kuruluşları, tebligatlarını elektronik tebligat sistemlerini kullanarak yapacaklardır. Tüm yazışmaların elektronik bilgi yönetim sistemi üzerinden yapılması ivedilikle sağlanacaktır. Elektronik bilgi yönetim sistemleri üzerinden yapılan resmî yazışmalar ayrıca posta ile gönderilmeyecektir.

Kurum arşivleri elektronik bilgi yönetim sistemlerine taşınacak ve bunu müteakip fiziki arşiv tutulmayacaktır.

5- Eğitim Hizmeti Alınamayacaktır

Kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi eğitim, konferans, seminer, çalıştay, sempozyum, toplantı, organizasyon ve benzeri her türlü faaliyetlerinin uzaktan erişim yöntemleriyle yapılması esastır. Söz konusu faaliyetlerin yüz yüze yapılmasının zorunluluk arz ettiği durumlarda kamu tesisleri kullanılacak, bu faaliyetler mümkün olduğunca kamu personeli tarafından yürütülecek, görev süresi ve görevli sayısı asgari seviyede tutulacaktır.

6- Yurt Dışı Görevlendirmeler

Zorunlu hâllerde yapılacak yurt dışı geçici görevlendirmeler, bu amaçla tahsis edilmiş başlangıç ödeneğini aşmamak kaydıyla, görevin süresi ve görevli sayısı en az seviyede tutularak bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarda bakan, diğer idarelerde üst yönetici onayı ile yapılacaktır. Bu kapsamda yapılacak görevlendirmelerde; il özel idareleri bakımından İçişleri Bakanlığınca, belediyeler bakımından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yayımlanan veya yayımlanacak genelge hükümlerine uyulacaktır.

7- Basın ve Yayın Giderleri

İdareyi ve faaliyetlerini tanıtmaya yönelik rapor, kitap, dergi, bülten ve benzeri yayınlar hiçbir şekilde basılmayacak, bu dokümanların hazırlanması ve paylaşımı elektronik ortamda yapılacaktır.

Bastırılması zorunlu diğer dokümanlar ise ihtiyaç sayısı kadar ve ekonomik malzeme kullanılarak bastırılabilecektir.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca hiçbir şekilde günlük gazete alımı yapılmayacak, görev alanı ile ilgili olmayan yayınlara abone olunmayacaktır.

8- Kırtasiye Alımları

Kamu kurum ve kuruluşlarında kâğıt kullanımı en aza indirilecek, rapor, bilgi notu ve benzeri dokümanların hazırlanması ve dağıtımı elektronik ortamda yapılacaktır. Kırtasiye alımları hiç alınmayacak değildir en aza indirilecektir.

9- Demirbaş Alımları

Kamu kurum ve kuruluşlarınca zorunlu haller hariç olmak üzere büro malzemesi, makine ve teçhizat, tefrişat, bilgisayar ve donanımı ile benzeri demirbaş alımı yapılmayacaktır.

Bilgi işlem sistemlerinin yenilenmesi ve genişletilmesi durumunda hizmet ihtiyacının gerektirdiği özellikler ve kapasite dikkate alınacaktır.

10- Temsil, Tören, Ağırlama ve Tanıtım Giderleri

Uluslararası toplantılar ile millî bayramlar hariç açılış, konferans, seminer, yıl dönümü ve benzeri kutlama ve organizasyonlara ilişkin faaliyetler nedeniyle gezi, kokteyl, yemek ve benzeri davetler düzenlenmeyecek, hediye verilmeyecek ve diğer adlar altında ödeme yapılmayacaktır.

Yılbaşı ve bayram dönemlerinde kamu görevlileri tarafından gönderilecek tebrik ve kutlama mesajları elektronik ortamda gönderilecek, kamu kurum ve kuruluşlarınca kaynağına bakılmaksızın ajanda, takvim, plaket, hatıra, hediye, eşantiyon ve benzeri malzemelerin alım, basım ve dağıtımı yapılmayacaktır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca mevzuattan kaynaklanan zorunluluklar gereği yapılan veya kurum faaliyetleri ile doğrudan ilgili olan tanıtım giderleri hariç olmak üzere basın ve yayın organlarına ilan-reklam verilmeyecektir.

11- Faiz Ödemesi Yapılacak Şekilde Davranılmayacaktır

Kamu kurum ve kuruluşları, ek mali yüklerle karşılaşılmaması için fatura karşılığı ödemelerini ve diğer yükümlülüklerini (vergi, sgk, mahkeme ilamı vb) zamanında yerine getirecekler ve bunun için her türlü tedbiri alacaklardır.

12- Danışmanlık Alımı

Kamu kurum ve kuruluşları, hizmet kalitesinin artırılması amacıyla ihtiyaç duyulan araştırma, geliştirme, eğitim vb. ihtiyaçlarını öncelikle kendi personeli veya ilgili diğer kurumların bilgi ve tecrübe sahibi personelinden faydalanarak karşılayacak, zorunlu olmadıkça danışmanlık hizmeti satın almayacaklardır.

13- Atık yönetimi sisteminin kurulması zorunluluğu

Ekonomik değeri olan atıklar, bedeli karşılığında ilgili mevzuatına göre düzenli olarak değerlendirilecektir.

II. TASARRUF TEDBİRİNE UYMAMANIN YAPTIRIMLARI

1- Genelgede İzleme Değerlendirme İçin Getirilmiş Olan Hükümler

Genelge hükümleri; bakanlıklarda bakan veya bu konuda görevlendirilen bakan yardımcısı, kurumlarda üst yöneticiler, il özel idarelerinde ve illerde valiler, belediyelerde ise belediye başkanları tarafından izlenecek ve denetlenecek, aksine hareket edenler hakkında ilgili mevzuat hükümlerine göre işlem yapılacaktır. Belediye şirketlerinde kimin sorumlu olacağı düzenlenmemiştir.

Kamu kurum ve kuruluşları, bu Genelgede yer alan tasarruf tedbirlerine ilişkin veri ve raporları Hazine ve Maliye Bakanlığınca geliştirilen Tasarruf Tedbirleri Bilgi Sistemine mezkûr Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre giriş yapmakla yükümlüdür. Tedbirlerin uygulanması Hazine ve Maliye Bakanlığınca izlenecek, denetlenecek, Cumhurbaşkanlığına ve ilgili idarelere raporlanacaktır. Bu Genelge hükümlerine aykırı iş ve işlemlerin tespit edilmesi halinde Cumhurbaşkanlığı ve ilgili idarelerce gerekli yaptırımlar uygulanacaktır.

Bu Genelgede belirtilen hükümler hilafına ortaya çıkabilecek zorunlu ihtiyaçların karşılanabilmesi veya izin gerektiren durumlar için bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlar ile diğer idareler bakımından Cumhurbaşkanlığından, il özel idareleri bakımından İçişleri Bakanlığından, belediyeler bakımından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından izin alınacaktır. İl özel idareleri ve belediyeler bakımından izin ilgili bakan veya Genelgenin uygulanmasından sorumlu bakan yardımcısı tarafından verilecektir. Bu Genelgenin uygulanmasından doğabilecek tereddütleri gidermeye il özel idareleri bakımından içişleri Bakanlığı, belediyeler bakımından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkilidir.

2- Kamu Zararı Kavramı

5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması, şeklinde ifade edilmiştir.

Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin (Yönetmelik) 4. maddesinin (c) bendinde ise kamu zararı; mevzuata aykırı karar, işlem, eylem veya ihmal sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıyla doğan zarar, şeklinde tanımlanmıştır.

5018 sayılı Kanunun değişik 71 inci maddesine göre kamu zararından söz edebilmek için,

1- Kusurlu kamu görevlisinin,

2- Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinin (kusurlarının),

3- Mevzuata aykırı karar, işlem ve eylemlerin,

4- Kamu kaynağında artışa engel veya azalışın,

5- Zararın Kanun ve Yönetmelikte sayılan kriterlerden hangisine göre gerçekleştiğinin,

6- İlliyet bağının,

7- Yönetmeliğin 2 nci maddesinde düzenlenen istisnalar kapsamında yer almadığının,

Ortaya konulması gerekir.

Kamu zararının belirlenmesinde esas alınacak kriterler, Yönetmeliğin Kamu zararının belirlenmesi başlıklı 6 ncı maddesinde;

a) Yapılan iş, alınan mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirtilen ya da mevzuatında öngörülen karar, onay, sözleşme ve benzeri belgelerde belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,

b) İlgili mevzuatında öngörülen haller dışında, iş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödeme yapılması,

c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,

ç) İlgili mevzuatı gereğince görevlendirilen komisyon veya kişilerce rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması,

d) Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi, kullanımı ve elden çıkarılması işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,

e) Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması,

f) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,

g) Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi,

ğ) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,

Şeklinde, dokuz bent halinde tek tek sayılmıştır.

3- Tasarruf tedbirlerine aykırı davranış kamu zararı oluşturur mu

Diğer hususlar mevzuata uygun olmak kaydıyla, Tasarruf tedbirlerine aykırı davranış sonucu yapılan bir kamusal ödemenin kamu zararı oluşturup oluşturmadığını yukarıda anılan kriterler çerçevesinde değerlendirmek gerekirse,

b) İlgili mevzuatında öngörülen haller dışında, iş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödeme yapılması tasarruf tedbirlerine aykırı davranışta sözkonusu değildir.

c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması tasarruf tedbirlerine aykırı davranışta sözkonusu değildir.

ç) İlgili mevzuatı gereğince görevlendirilen komisyon veya kişilerce rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması tasarruf tedbirlerine aykırı davranışta sözkonusu değildir.

d) Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi, kullanımı ve elden çıkarılması işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması tasarruf tedbirlerine aykırı davranışta sözkonusu değildir.

e) Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması tasarruf tedbirlerine aykırı davranışta sözkonusu değildir.

f) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması tasarruf tedbirlerine aykırı davranışta sözkonusu değildir.

g) Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi tasarruf tedbirlerine aykırı davranışta sözkonusu değildir.

ğ) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması tasarruf tedbirlerine aykırılık gibi değerlendirilse de burada kastedilen ödeme yapılmayacak durumlarda ödeme yapılmasıdır. Bu durumda tasarruf tedbirlerine aykırı davranışta sözkonusu değildir.

Bu nedenle tasarruf tedbirlerine aykırı işlem yapılması tek başına bir kamu zararı oluşumu için yeterli değildir. Tasarruf tedbirlerine aykırı davranışın cezai bir sorumluluğu, karşılığı olmadığı gibi mali bir karşılığı, mali bir sorumluluğu da yoktur. Tasarruf tedbirlerine aykırı davranış bir idare hukuku problemi olabilir ve idari sorumluluklar içerebilir. Altın üstünün emir ve direktiflerine uymaması anlamına gelir ve bu yönde sorumluluklar barındırır.