Kamu Görevlilerinin Daha Yüksek Ücret Elde Etme İmkanı
Dr. Erkan Karaarslan
1. GİRİŞ
Uzun yıllardır pek çok kamu görevlisi bir takım ücret, zam, tazminat, aylık vb adlarla gelir elde etmediğine yönelik tarafıma sorular sormuşlardır. Bu sorular kamu görevlilerinin yaslarla kendisine tanınan imkanları tam olarak bilmediği ve bunun sonucunda eksik gelir elde ettiği sonucuna ulaştırmıştır beni. Bu çalışmada, hak edildiği halde alınmama uygulamalarına sık rastladığımız 27 uygulama anlatılarak kamu görevlilerinin hak ettiği gelirleri elde etmesine yönelik küçük bir katkı sunmaya çalışacağız.
Kamu Hukuku ve Kamu Hukuku içinde özellikle mali hükümler o kadar çok dağınıklaşmıştır ki bu makalede yüzlerce yanlış uygulama sıralanabilirdi. Bu yanlış uygulamalardan sadece bazı örneklemeler yapılmıştır.
İdareler Kamu Hukukunun gereklerini yapabilmek ve bu tür hatalara yer vermemek ve hak kayıplarına sebebiyet vermemek için etkili bir iç kontrol sistemi kurmak zorundadır.
2.1. Yan Ödeme Mevzuatının Eksik Uygulamasından Kaynaklı Hak Kayıpları
17/4/2006 tarihli ve 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar (Yan Ödeme Kararnamesi) uyarınca "Bilgi İşlem" ile ilgili işlerde çalışanlara ilave bir yan ödeme zammı imkanı getirilmiştir. Bu imkan Bilgi İşlem Müdürleri için 1300 puan, çözümleyici ve programlayıcı için 1.100 puan, bilgisayar işletmenleri ve veri hazırlama kontrol işletmenleri için 750 puan temininde güçlük zammı ve tüm bu ünvanlarda bulunanlar için 500 puan iş riski zammı normalde aldıkları yan ödeme puanlarına ayrıca ödenebilecektir.
Ancak, BİM Müdürlerine söz konusu zamların ödenebilmesi için, usulüne göre oluşturulmuş Bilgi İşlem Merkezlerinin kurulmuş olması şartı aranacaktır. Bilgi İşlem Merkezi niteliği taşımayan diğer müdürlüklerde, bilgisayar kullanılsa dahi, söz konusu zamlar ödenmeyecektir.
Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmenlerine iş güçlüğü ve temininde güçlük zammı ile ek temininde güçlük zammı, 3/c sırasından ise iş riski zammı verilmesi öngörülmüştür. Bu zamların ödenebilmesi için söz konusu personelin, kadrolarının gerektirdiği işlerde (bilgisayar, kelime işlem makinası, daktilo gibi araçları kullanarak veri hazırlama ve yazım işlerinde) fiilen çalışmaları gerekmektedir. Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosunda bulunmakla birlikte Memur, Sekreter gibi farklı işlerde görev yapan personele ise söz konusu sıralardan ödeme yapılmayacaktır.
Örnek olarak normal yan ödeme puanları toplamı (iş güçlüğü zammı 750 ve temininde güçlük zammı 650 puan) 1.400 puan olan programcıya bu tazminatlar uygulandığında 1.600 puan daha ek yan ödeme puanı verilebilecektir.
Bu durumda aylık ödenecek tutar;
Ek Yan Ödeme Puanı (1.600) X Yan Ödeme Katsayısı (0,0234128)= 37,46 TL
Teorik olarak geriye doğru 5 yıl ödeme yapılabileceği varsayıldığında= 2.247,63
Çözümleyici, programlayıcı, bilgisayar işletmeni ve veri hazırlama kontrol işletmeni kadrolarından uzman, uzman yardımcısı ve şef kadrolarına atananlara çözümleyici, programlayıcı, bilgisayar işletmeni ve veri hazırlama kontrol işletmeni işlemlerini yapmaya devam edenlere çözümleyici ve programcılıktan atananlara 1.600 puan bilgisayar işletmeni ve veri hazırlama kontrol işletmeni kadrolarından atananlara 1.250 puan ek yan ödeme puanı verilebilecektir.
Yan Ödeme Kararnamesine göre Nüfusu en son yapılan resmi nüfus sayımına göre 250.000 ve daha fazla olan il ve büyükşehirlerin merkez ilçelerinin belediye başkan yardımcılarına 135, 175 değil % 200 oranı üzerinden özel hizmet tazminatı verilmesi gerekmektedir.
Yan ödeme kararnamesinde yer alan resmi nüfus sayımları Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sayımı ile birlikte kaldırıldığı için herhangi bir yıl 250.000 nüfusu geçen il ve merkez ilçe belediye başkan yardımcılarına % 200 oranı üzerinden ödeme yapılması gerekmektedir.
son beş yıl içinde ciddi bir artışla Nüfusu 250.000’i aşan belediyelerin bir listesi aşağıda yer almaktadır.
Balıkesir, Nilüfer, Bağlar, Kayapınar, Tepebaşı, Akdeniz, Toroslar, Bayrampaşa, Sancaktepe, Sarıyer, Sultanbeyli, Şişli, Zeytinburnu, Bayraklı, Gebze, Karatay atanmış belediye başkan yardımcılarına % 200 üzerinden özel hizmet tazminatı ödenmelidir. Bu belediyede % 175 üzerinden özel hizmet tazminatı alan bir başkan yardımcısına eksik alınan her ay için % 25 özel hizmet tazminatı ilave olarak ödenmelidir. Bunun miktarı da aşağıdaki gibi hesaplanabilir;
Eksik Ödenen Özel Hizmet Tazminatı Oranı (% 25) X En Yüksek Devlet Memurunun Aylığı (9.500) X Memur Aylık Katsayısı (0,073837) = 175,36 TL.
Bu eksik ödemenin 2012 başından bu yana yapıldığı varsayıldığında 16 ay geriye dönük bu ödeme yapılacaktır.
Söz konusu düzenlemeler 6360 sayılı Kanun sonrasında merkez ilçe haline gelecek 333 belediyeyi de yakından ilgilendirecektir.
Yan ödeme kararnamesine uyarınca, Yüksek Mühendis, Yüksek Mimar, Mühendis, Mimar ve Şehir Plancısı kariyerlerine sahip olup, l, 2, 3 ve 4 üncü derecelerden aylık alanlara ek tazminat ödenebilir. Bu ödeme, kurumlarınca belirlenen ve ödeneği bulunan faaliyet halindeki büyük yatırım projelerinde fiilen çalışanlara ilgili Bakan, Rektör, Vali ve Belediye Başkanından adlarına onay alınmak şartıyla yapılabilecektir. Bu ödemeden yararlanacakların toplam sayısı, kurumun söz konusu kariyerlere sahip teknik ve idari kadrolarda fiilen görev yapan toplam personel sayısının % l0'unu geçmeyecektir. Fiilen görev yapan personel sayısı 1/1/2004 tarihi itibarıyla tespit edilecek ve vize cetvellerinde ödeme yapılacak unvanlar ve sayıları gösterilecektir. Yıl içinde söz konusu personel sayısındaki artış ve eksilişler dikkate alınmayacak, diğer bir deyişle yıl içinde ödeme yapılacak personel sayısı vize edilen sayıyı geçmeyecektir.
Gerek Kanunda, gerekse Bakanlar Kurulu Kararında herhangi bir ölçü öngörülmediğinden, hangi projelerin "büyük yatırım projesi" sayılacağı kurumlarca belirlenecektir. Bu tazminat, mehil müddeti, her türlü izin, geçici görev, görevden uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmet içi eğitim, kurs ve seminer gibi nedenlerle hizmete ara verenlere, ara verdikleri günler için ödenmeyecektir. Ancak, büyük yatırım projelerinde görev alan personelin bu projelerle ilgili olarak geçici görevlendirilmeleri ve görevlendirme onaylarında bu projeler kapsamında görevlendirildiklerinin belirtilmesi halinde, ilgili personelin büyük yatırım projelerinde fiilen çalışmamaları ve dolayısıyla büyük yatırım projelerine ilişkin hizmete ara vermeleri söz konusu olmayacağından, bu şekilde yürütülecek geçici görevler süresince de anılan ek özel hizmet tazminatının ödenmesine devam edilecektir.
Bu ödemenin oranı, söz konusu kariyerleri haiz olanlardan; Bölge Müdürü (belediyeler hariç), Daire Başkanı ve daha üst idari görevlerde bulunanlar için % 30'u, diğerleri için % 20'yi geçmemek üzere kurumlarınca tespit edilecektir.
Bu madde uyarınca belediyede görevli bir mühendis ya da mimara belediye başkanından onay alarak yüzde 20 oranında (140,29 TL) ek tazminat ödenebilecektir.
Yan ödeme kararnamesinde, Teknik Hizmetler Bölümünün 6 ncı sırasında, üç aylık çalışma sürelerinin en az dörtte birini; büro, atölye, ısı santralı, laboratuvar, tesis (sosyal tesisler dahil), işletme, fabrika ve hizmet binaları dışında olmak şartıyla arazi, şantiye, inşaat, baraj, park. bahçe, maden ve yol gibi açık çalışma mahallerinde geçirilmesini gerektirecek şekilde çalışanlara (belirtilen mahallerde yapılan kontrollük hizmetleri dahil), % 6. % 10 ve % 15 oranlarında ek özel hizmet tazminatı ödeneceği; bu ilave tazminatın kimlere ödeneceğinin ise iş programları ve çalışma mahallerinin özellikleri dikkate alınarak, üçer aylık dönemler halinde, ilgili birim amirlerince belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Buna göre, kadroları Teknik Hizmetler Bölümünün l ila 4 üncü sırasında sayılanlara, söz konusu ek özel hizmet tazminatının ödenebilmesi için;
a) Bu personelin üçer aylık çalışma süresinin en az dörtte birini büro, atölye, ısı santralı, laboratuvar, tesis (sosyal tesisler dahil), işletme, fabrika ve hizmet binaları gibi "kapalı mahaller" dışında arazi, park, bahçe, şantiye, inşaat, maden, yol, tünel, demiryolu, büyük içme suyu. köprü, kıyı yapıları, baraj v.b. "açık mahaller"de geçirmelerini gerektirecek şekilde görevlendirilmiş ve bu mahallerde fiilen çalışmış olmaları,
b) Söz konusu görevlendirmelere ilişkin olarak ilgili birim amirlerince belirlenen görev ve isimleri ihtiva eden listelerin ibrazı, yeterli olacaktır. Bu ödeme Kararın 15 inci maddesi uyarınca görevin fiilen yerine getirilmesinden sonra üçer aylık dönem sonlarında yapılacaktır.
Söz konusu listeler programlanmış ve önceden bilinebilen işler dikkate alınarak hazırlanacak, muhtemel işler söz konusu listelerde yer almayacaktır.
Bu ek özel hizmet tazminatının ödenmesinde ilgililerin kadroları esas alınacaktır. Ayrıca, söz konusu ek oranlar vize cetvellerinde gösterilmeyecektir.
İlgili birim amirlerince hazırlanan listelerde yer almamakla birlikte, üçer aylık çalışma süresinin en az dörtte birini, yukarıda belirtilen çalışma mahallerinde (açık mahallerde) geçirdiğini tevsik edenlere, birim amirlerinin onayı ile söz konusu ödeme yapılabilecektir.
Birim amirleri, iş programlarını ve personelin bir önceki üç aylık dönemlerindeki büro içi ve büro dışı çalışmalarını dikkate alarak her üç ayda bir ek özel hizmet tazminatı ödemesi yapılacak personel listelerini yeniden gözden geçireceklerdir. Birim amirlerince düzenlenecek listelerde personelin unvanı, adı-soyadı ve görevlendirildiği işler ayrıntılı olarak yer alacaktır.
Üç aylık görevlendirme listeleri hazırlanırken önceki dönemler ve önceki yıllardaki iş programları ve personelin çalışma mahalleri gözönünde bulundurulacaktır.
Veteriner hekimlere 1400 puana kadar temininde güçlük zammı, Müdür ve Müdür Yardımcısı olarak sürekli görevle atananlara ayrıca 1250 puana kadar daha temininde güçlük zammı bölümlerindeki puanlarına ilaveten ödenebilir. Ancak, kurumların sosyal işler, idari ve mali işler, personel, özlük, dış ilişkiler, donatım, bilgi işlem, levazım ve benzeri destek ve yardımcı hizmet birimlerinde çalışanlara bu puanlar verilmez.
Ayrıca, Uzman Veteriner Hekim ve Veteriner Hekimler, Veteriner Sağlık Teknikerlerine ve Veteriner Sağlık Teknisyenlerine (1500) puan iş riski zammı ilave olarak verilir.
2.2. Vekalet Mevzuatının Eksik Uygulamasından Kaynaklı Hak Kayıpları
2.2.1. Dolu Kadroya Vekalet Edenlere Vekalet Ücreti Ödenmesi
Dolu kadro, asil memurun kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma gibi nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması ile oluşmaktadır. Özellikle belediyelerde sıklıkla müdür kadroları doluyken yerlerine başka bir memurun vekalet ettirildiği görülmektedir. Dolu kadroya vekalet eden memura vekaletin 3 ayı aşan kısımları için, memurun asilde aranan şartları taşıması kaydıyla, vekalet edilen kadro derecesinin 1/3’ü oranında vekalet ücreti ödenmelidir.
Bu durumda vekalet ücreti tutarının hesabı aşağıda yer aldığı gibidir.
(Vekalet Edilen Derece Göstergesi (1.320) + Vekalet Edilen Kadro Ek Göstergesi (2.200)) X Aylık Katsayısı X 1/3 = 86,64 TL.
5 yıldır bu görevi yapan bir memur ise geriye doğru son beş yıl bu ödemeden yararlanabilecektir.
2.2.2. Boş Kadroya Vekalet Edenlere Zam ve Tazminat Farklarının Ödenmesi
Bir göreve atanmak için sınava girilmesi gereken kadrolarda sınava giriş için gerekli olan koşullar dahil asilde aranan şartları taşıyanlar kendi zam ve tazminatları toplamı ile vekalet edilen kadronun zam ve tazminatlarını kıyaslayarak fazla ve farklı olanları zam ve tazminat farkı olarak alırlar. Bunun dışında ayrıca bir vekalet ücreti ödenmez.
Asilde aranan şartları taşımayan bir kişinin vekil olarak atanamayacağı ve kendisine vekalet aylığı ödenemeyeceği açık olmakla birlikte, anayasanın angaryayı yasaklayan hükmü uyarınca, memurun fiilen yürüttüğü vekalet görevinden dolayı vekalet aylığına eşdeğer tutarda bir meblağın tazminat olarak ödenmesi gerektiği yönünde de pek çok karar bulunmaktadır.
Anayasa mahkemesi karar
2.2.3. Görevde Yükselme Mevzuatında Sayılmayan Unvanlarda Olup Üst Dereceye Vekalet Edenlere Vekaletten Kaynaklı Ödemelerin Yapılması
Mahalli İdare Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelikte, sayılmayan unvanlarda (sosyal çalışmacı, istatistikçi, sosyolog vb) çalışıp müdürlük kadrolarına vekalet ettirilenlere diğer koşulları taşıdığı halde son 3 yıl şef olmadıkları gerekçesiyle vekalet edilen kadro ile kendi kadroları arasındaki zam ve tazminat farklarını alamayacaklarının söylenmesi mümkün değildir. Bu kabul söz konusu unvanlardaki kamu görevlilerini şefin altında yani memur olarak kabul etmektir ki bu mümkün değildir. Bu durumda olan kamu görevlileri şef düzeyinde kabul edilerek vekaletten kaynaklı ödemeler kendilerine geçmişi de kapsar şekilde yapılmalıdır.
2.2.4. Vekalet Eden Memurlara Görevden Geçici Ayrılmaları Sırasında Vekalet Eden Diğer Memurların Ücretleri
Bir kadroya vekalet eden memurun vekalet görevine geçici olarak ara verdiği durumlarda (izin, seminer, rapor gibi) yerine vekalet eden memura vekalet aylığı ödenmez.
Bu vekile vekalet eden memur dolu kadroya vekalet ediyorsa kendisine zam ve tazminat farkı ödenmez, ancak boş kadroya vekalet ediyorsa ve asilde aranan şartları taşıyorsa kendisine zam ve tazminat farkı ödenecektir.
2.2.5. Muhasebe Yetkililiğine Vekalet Edenlere Yapılacak İlave Ödeme
657 sayılı Kanunun 86. Maddesinin son fıkrasında, “Bu Kanuna tabi kurumlarda, mali, nakdi ve ayni sorumluluğu bulunan saymanlık kadrolarının boşalması halinde bu kadrolara işe başladıkları tarihten itibaren vekalet aylığı verilmek suretiyle memurlar arasından atama yapılabilir.” Denilmektedir. Dolayısıyla boş saymanlık kadrosuna kurum içi veya kurum dışından atananlara atama yapıldığı tarihten itibaren 1/3 vekalet aylığı verilecektir.
5018 sayılı Kanunla saymanlık yerine muhasebe yetkililiği getirilmiştir. Muhasebe yetkililiği de bir kadro olmaktan çıkartılmıştır. Dolayısıyla muhasebe yetkililiğine bir vekalet söz konusu değildir. 5018 sayılı Kanunla saymana yapılan atıflar muhasebe yetkilisine yapılmış sayılmaktadır. Bu nedenle Kanuna özünden bakıldığında muhasebe yetkililiğini görevini yürüttüğü kadrolara vekalet edenlere vekalet görevinin başladığı gönden başlamak üzere vekalet edilen kadro derecesinin 1/3’ü oranında vekalet ücreti ödenmelidir.
Bu durumda vekalet ücreti tutarının hesabı aşağıda yer aldığı gibidir.
(Vekalet Edilen Derece Göstergesi (1.320) + Vekalet Edilen Kadro Ek Göstergesi (2.200)) X Aylık Katsayısı X 1/3 = 86,64 TL.
5 yıldır bu görevi yapan bir memur ise geriye doğru son beş yıl bu ödemeden yararlanabilecektir.
2.2.6. Teknik Müdürlüklere Vekalet Edenlere Vekalet Ücreti Ödenmesi İmkanı
Mahalli İdare Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelikte teknik öğrenim gerektiren müdürlüklerden bahsedilmiştir. Ancak söz konusu Yönetmelikte teknik öğrenim gerektiren müdürlükler tek tek sayılmamış, ayrıca teknik öğrenimden ne kastedildiği de belirlenmemiştir.
Bu nedenle mevzuatların uygulanmasında belirsiz koşullarda kişi yararı esas alınır. Kaldı ki harcama yetkilisi olarak bu konuda karar vermek de ilgili müdürün ihtiyarındadır.
Bu cihetle teknik müdürlük olarak bilinen müdürlüğe atanan kişi eğer asilde aranan şartları taşıyorsa (yani yüksek öğrenim mezunuysa, 10 yıllık memursa ve eğer en az 3 yıldır şef vb kadrolarda ise) müdürlük vekalet ödemelerinden yararlanır. Bu ödemelerden geçmişe dönükte yararlanılabilir.
2.3. Bütçe Mevzuatının Eksik Uygulamasından Kaynaklı Hak Kayıpları
2.3.1. Fazla Çalışma Ücreti Ödenmesi İmkanı
Bütçe Kanununa ekli K cetveli uyarınca, 657 sayılı Kanunun 178 inci maddesi uyarınca fazla çalışma karşılığında saat başına yapılacak ödeme 1,45 Türk Lirasıdır.
Her bir makam için aylık toplam 450 saati geçmemek üzere Kurul Başkanı (Bakanlıklar), Genel Müdür ve daha üst birim yöneticileri, Strateji Geliştirme Başkanı, Vali, General ve Amiral rütbesini haiz olmak kaydıyla Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, kuvvet komutanlıkları ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığındaki Daire Başkanı ve daha üst birimlerin yöneticileri, Rektör, Büyükşehir ve İl Belediye Başkanları ile birlikte çalışan personele ayda 90 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 1,53 Türk Lirasıdır.
5253 sayılı Dernekler Kanunu uyarınca kurulan derneklerin denetimi amacıyla mülki idare amirlerince görevlendirilen 657 sayılı Kanuna tabi personelden fazla çalışma karşılığında kendilerine izin verilme imkânı bulunmayanlara, İçişleri Bakanlığının talebi üzerine yıllık olarak Maliye Bakanlığınca tespit edilecek olan azami fazla çalışma saatleri içinde kalınmak şartıyla ve her bir personel için ayda 90 saati aşmamak üzere saat başına yapılacak ödeme 1,45 Türk Lirasıdır.
Yapılan denetim ve inceleme sonucunda, fiilen fazla çalışma yapmayanlara yukarıda yer alan hükümlere göre ödeme yapıldığının tespit edilmesi halinde, ilgililer hakkında gerekli kanuni takibat yapılmakla birlikte, ödenen fazla çalışma ücreti bir katı fazlası ile birlikte geri alınır. Bu tutarın, cezaya ilişkin bölümünün yarısı ödeme yapılan personelden, diğer yarısı ise mesai çizelgesini onaylayandan tahsil edilir.
2.3.2. Zabıta ve İtfaiye Fazla Mesaisi
Belediyeler ile bunlara bağlı müstakil bütçeli kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarda (iktisadi işletmeler hariç), görevlerinin niteliği gereği 657 sayılı Kanunda belirtilen çalışma süre ve saatlerine bağlı olmaksızın zabıta ve itfaiye hizmetlerinde fiilen çalışan personele (destek hizmeti yürüten personel hariç), belediye meclisi kararı ile tespit edilen tutar, fazla çalışma ücreti olarak maktuen ödenir. Ancak, bunlara ödenecek aylık fazla çalışma ücreti en son yapılan resmi nüfus sayımına göre belediye nüfusu;
- 10.000’e kadar olanlar için 195 Türk Lirasını,
- 10.001’den 50.000’e kadar olanlar için 209 Türk Lirasını,
- 50.001’den 100.000’e kadar olanlar için 232 Türk Lirasını,
- 100.001’den 250.000’e kadar olanlar için 261 Türk Lirasını,
- 250.001’den 1.000.000’e kadar olanlar için 311 Türk Lirasını,
- 1.000.001’den fazla olanlar için 361 Türk Lirasını,
- Ankara, İstanbul ve İzmir büyükşehir belediyeleri dışındaki diğer büyükşehirlerin belediye sınırları içerisindekiler için 361 Türk Lirasını,
- Ankara, İstanbul ve İzmir büyükşehirler belediye sınırları içerisindekiler için 480 Türk Lirasını,
geçemez.
Aylık maktu fazla çalışma ücreti alanlara, her ne ad altında olursa olsun ayrıca fazla çalışmaya yönelik olarak başkaca bir ödeme yapılmaz.
Yukarıdaki hükümlere göre ödenecek aylık maktu fazla çalışma ücretleri;
a) Görevin yapılması sırasında veya görevden dolayı yaralanma ve sakatlanma hallerinde tedavi süresince,
b) Bir yılda toplamı 30 günü geçmeyen hastalık izni sürelerinde,
c) İtfaiye hizmetlerinde çalışan personel için görevin yapılması sırasında veya görevden dolayı hastalanma hallerinde tedavi süresince,
ç) Yurt içinde yapılacak hizmet içi eğitime katılma ve geçici görevli olarak bulunma durumlarında,
ödenmeye devam olunur. Diğer hallerde ise, fiilen çalışıldığı sürece ve bu süre ile orantılı olarak ödenir.
Burada dikkat edilecek husus söz konusu fazla mesai fiilen zabıta ve itfaiye memuru olarak çalışan kişilere ödenebilecektir. Bu nedenle kadrosu itfaiye ya da zabıta olan ancak başka görevleri yürüten kamu görevlilerine bu fazla mesai ödenemez.
2.3.3. Jüri Üyeliği Ödenmesi
Genel yönetim kapsamında bulunan kamu idareleri ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar ve özel kanunlarla kurulmuş fonlar tarafından yapılacak her türlü etüt, plan, proje, güzel sanatlara ve benzeri işlere ilişkin yarışmalarda jüri üyesi veya raportör olarak görevlendirilen 657 sayılı Kanunun 87 nci maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlarda çalışan personele, her bir asli jüri üyeliği veya raportörlüğü için 1.260 Türk Lirasını geçmemek üzere Maliye Bakanlığının görüşü alınarak kurumlarınca belirlenecek tutarda ücret ödenir. Bu personelden,
- Danışman jüri üyeliği görevi yapanlara aynı koşullarla, yukarıda belirtildiği şekilde tespit edilen tutarın 1/2’si,
- Yedek jüri üyelerine ön ve soru-cevap toplantılarına katılmaları halinde yedeği oldukları danışman jüri veya asli jüri üyelerine ödenen tutarın 1/4’ü,
- Asli jüri üyesinin zorunlu bir nedenle çalışmalara devam edememesi halinde kendisine yedek jüri üyesi ücreti, asli jüri üyesinin yerini alacak yedek jüri üyesine de asli jüri üyesi ücreti,
- Raportör yardımcılarına raportörlere ödenen tutarın 1/5’i,
ödenir. Anılan jürilerde üye veya raportör olarak görev yapan ve yukarıda belirtilen kapsama girmeyen 657 sayılı Kanunun 87 nci maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlarda çalışan personel dışındaki kişilere ise, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 23 ve 53 üncü maddeleri uyarınca yayımlanmış olan Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı, Mühendislik, Kentsel Tasarım Projeleri, Şehir ve Bölge Planlama ve Güzel Sanat Eserleri Yarışmaları Yönetmeliği hükümlerine göre ücret ödenir. Ancak verilecek tutar, bu maddenin birinci cümlesinde belirtilen tutarın iki katından fazla olamaz.
2.4. Harcırah Mevzuatının Eksik Uygulamasından Kaynaklı Hak Kayıpları
2.4.1. Seminerlere Katılanların Harcırahı
Seminerlere katılan kamu görevlilerine Harcırah Kanunu uyarınca seminerde ve yolda geçen süreler için tam gündelik verilmesinin önünde bir engel bulunmamaktadır. Daha once ödenmemiş olan seminer harcırahlarının da hakdüşürücü zaman aşımı içinde talep edilmesi de mümkündür.
2.4.2. Geçici Görevle Giden Kamu Görevlilerine Harcırah Ödenmesi
Ülkemiz kamu yönetiminde pekçok geçici görevlendirme yapılmakta karşılığında ise geçici görev yolluğu ödenmemektedir. Memuriyet mahalli dışında bir göreve vekaleten görevlendirilen memura geçici görev yolluğu harcırahı (yol masrafı, yevmiye, konaklama, zorunlu giderler) ödenmesi gerekmektedir. Özellikle uzun sureli görevlendirmelerde bir yılda 90 gün tam yevmiye 2. 90 gün 2/3 oranında yevmiye harcırah ödenmesi gerekmektedir.
2.4.3. Zorunlu Giderlerin Harcırah Olarak Alınması
Geçici görevle görevlendirilen personele zorunlu giderleri (hamal, bagaj, vize ücreti, yurt dışı çıkış harcı, görev pasaport giderleri) ödenir. Bu tür bir giderde bulunan personelin söz konusu ödemeleri alması mümkündür.
2.4.2. Büyükşehir İlçelerine Geçici Görevle Gidenlerin Harcırah Alması
6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun geçici 4. Maddesinde, “Yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, 10.7.2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 2 nci maddesi uyarınca büyükşehir belediye sınırlarında yapılan değişiklikler, 3 üncü maddenin (g) bendinin uygulanmasında dikkate alınmaz.” denilmektedir. Bu çerçevede 5216 sayılı Kanunla Büyükşehir sınırlarına katılan yerlere yapılan görevlendirmelerde memuriyet mahallinin değiştiği varsayılacaktır. Örneğin istanbul’da Silivri’ye, Kocaeli’de Gebze’ye, Ankara’da Kazan’a görevli giden kişi için harcırah yapılacaktır. Söz konusu hüküm 29 ilde 6360 sayılı Kanunun uygulaması ile daha bir önem kazanacaktır.
2.5. Personel Mevzuatının Eksik Uygulamasından Kaynaklı Hak Kayıpları
2.5.1. 657 sayılı Kanunda Yer Alan İmkanlardan Yararlanarak Memurların Maaşlarında Artış Yapılma İmkanı
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda yer alan imkanlardan özellikle 68. Maddenin B bendinden yararlanarak üst derecelere atanan memurlara daha yüksek oranda aylık gösterge, ek gösterge ve özel hizmet tazminatı ödenmesi imkanı bulunmaktadır.
657 sayılı Kanunun 68. Maddesinin B bendinde, “Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir.
Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin;
a) 1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl,
b) 1 inci ve 2 nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl,
c) 3 üncü ve 4 üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl,
hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. Bu sürelerin hesabında; 8/6/1984 tarihli ve 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi kapsamına dâhil kurumlarda fiilen çalışılan süreler ile Yasama Organı Üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dâhil yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yükseköğrenim gördükten sonra özel kurumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin; Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamı, diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınır.” denilmektedir.
Örneğin 10 yılını doldurmuş, yüksek öğrenim mezunu 6. Derecedeki bir şef, 657 sayılı Kanunun 68. Maddesi uyarınca 3. Derece kadroya atanabilir. Bu durumda özel hizmet tazminatında yüzde 11 puan, ek göstergede 1100 puan bir artış olacaktır. Bu işlem sonucunda memur maaşında yaklaşık 160 TL tutarında bir artış olacaktır.
2.5.2. Kıst Maaşın Zamlı Ödenmesi Gerektiği
Üst derece ile alt derecelere yapılan atamalarda ve görev değişikliğinde memur, atandığı göreve başladığı tarihi izleyen aybaşından itibaren atandığı derecenin aylığına hak kazandığından, yeni derece ve görevlerine ait zam ve tazminatlarının da buna göre ödenmesi, ancak 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendine göre atananların aylık ve diğer hakları atandıkları yeni kadro dereceleri üzerinden göreve başladıkları günden itibaren ödendiğinden, bu kadro dereceleri için öngörülen zam ve tazminatların da anılan Kanunun 165 inci maddesinde olduğu gibi göreve başladıkları günden itibaren ödenmesi gerekmektedir. Bu nedenle herhangi bir tarihte 657 sayılı Kanunun 68. Maddesinin B bendi uyarınca atama yapmış olanlara, zam ve tazminatlardaki artış ile diğer maaş unsurlarında ki artışların atama yapıldığı günden geçerli olmak üzere kıst olarak ödenmesi gerekmektedir. Bu ödeme pekçok asil müdürlüklere atanmalarda gündeme gelebilir.
2.5.3. Ek Ders Ücreti Ödenmesi İmkanı
657 sayılı Kanunun 89 ve 176. Maddesi uyarınca kurumlarınca düzenlenecek hizmetiçi eğitimlerde eğitmen olarak görev yapan kamu görevlilerine, Sayıştayın istişarı görüşüyle yayımlanan kurum Eğitim yönergesinde belirlenen usuller çerçevesinde ek ders ücreti ödenir. Haftada 20 saat Eğitim veren bir kamu görevlisine 2.800 gösterge yani 206 TL ödemede bulunulacaktır.
2.5.4. Aile Yardımı Ödemeleri
Aile yardımı ödemelerinde yanlış değerlendirmeler yapılarak aile yardımından yararlanılamama durumları ile sıklıkla karşılaşılmaktadır. Eşi çalışırken çeşitli nedenlerle ücretsiz izin alan memurlar, çocuğu eşinin üzerinde iken eşi işten ayrılan memurlar, eşi SGK’ya isteğe bağlı prim ödeyen memurlar aile yardımı ödemelerinden yararlanır. Daha once bu durumlar oluşmuş olupta aile yardımından yararlanmayan memurlara da bu ödemeler yapılabilir.
2.5.5. Yabancı Dil Tazminatı Ödenmesi
KPDS sınavında 60 ve üzerinde dil puanı alan kamu görevlilerine yabancı dil tazminatı ödenebilecektir. KPDS’de C düzeyinde puan alanlara 250 puan, B düzeyinde puan alanlara 500 puan, A düzeyinde puan alanlara ise 750 puan yabancı dil tazminatı ödenecektir.
2.6. Diğer Mevzuatının Eksik Uygulamasından Kaynaklı Hak Kayıpları
2.6.1. Taşınır Kayıt ve Kontrol Yetkililerine Yapılacak İlave Ödemeler
Taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi olarak görevlendirilmiş olanlardan kefalet aidatı kesilmesinin mali etkilerini gidermek amacıyla, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunca 1 ocak 2013 tarihinden geçerli olmak üzere, taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi olarak görevlendirilmiş olan memurlara 575 puan mali sorumluluk zammı ödenmesine karar verilmiştir. Bu durumda mali sorumluluk zammı almayan ve taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi olarak görevlendirilmiş bir kamu görevlisine aylık 13,46 TL ilave yan ödeme yapılacaktır.
Ayrıca mahalli idarelerde görevli olan taşınır kayıt ve kontrol yetkililerinden Kefalet Kanunu uyarınca 100 puan kefalet aidatı kesilmeyecek Hususi İdareler ve Belediyeler Kefalet Sandığı Nizamnamesi uyarınca aylık ve ekgösterge toplamının yüzde 2.si oranında aidat kesintisi yapılacaktır. Bu nedenle 9. Derece 1. Kademe de yer alan bir memurdan 7,38 TL değil aşağıda hesaplanan kadar bir kefalet aidatı kesilecektir;
Gösterge + Ek Gösterge Puanı (620) X Aylık Katsayısı (0,073837) X Yüzde 2 = 0,92 TL.
Bu durumda söz konusu memura aylık 6,46 TL iade yapılacaktır.
Bu 2 uygulamanın da yanlış yapıldığı bir kamu görevlisine geriye dönük 16 ay uygulama yapılacak ve (13,46 + 6,46) X 16 = 318,72 TL ilave yapılmalıdır.
2.6.2. Yayın Ücreti Ödenmesi İmkanı
Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Ödenecek Telif ve İşlenme Ücretleri Hakkında Yönetmelik uyarınca, kamu kurum ve kuruluşları adına yayınlanan kitap, çeviri, derleme, makale, tebliğ, konferans verenlere yayın ücreti ödenecektir. Bu ücretler kamu görevlileri için bir imkan olabileceği gibi kamu kurumlarınca bu Yönetmelikte belirlenen tutarları aşarak yapılan yüksek meblağlı ödemeler nedeniyle sorunlarda oluşturabilmektedir.
Çeşitli ödeme standartları bulunmuş olsada genel ödeme için aşağıda bir hesaplama çalışması bulunmaktadır.
Bir belediye dergisinde makale yazan kamu görevlisine her 200 kelime bir sayfa sayıldığında 10 sayfa üzerinden bir ödeme yapılma imkanı gelmiş olursa her sayfa için 210 gösterge rakamı üzerinden 155 TL tutarında bir ödeme yapılacaktır.
2.6.3. Sosyal Denge Ödemeleri
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32. ve geçici 14. Maddesinde yer alan hükümle tüm belediyelere sosyal denge ödemesi yapılması imkanı getirilmiştir.
15/3/2012 tarihinden belediyeler ile ilgili sendikalar arasında toplu iş sözleşmesi, toplu sözleşme, sosyal denge sözleşmesi ve benzeri adlar altında imzalanan sözleşmelerin uygulanmasına, söz konusu sözleşmelerde öngörülen sürelerin sonuna kadar devam edilebilir.
Anılan sözleşmelerin uygulanmasına devam edildiği dönem için ayrıca sözleşme yapılamaz.
Söz konusu sözleşmeleri 31/12/2015 tarihinden önce sona eren veya mevcut sözleşmeleri bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra karşılıklı olarak feshedilen kapsama dahil idareler, sözleşmelerinin sona eriş veya fesih tarihini izleyen bir ay içinde sözleşmelerin sona erdiği veya feshedildiği tarih ile bu Kanunda öngörülen toplu sözleşme dönemi sonuna kadarki dönemle sınırlı olmak üzere üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın Kanunun 32 nci madde hükümleri çerçevesinde sözleşme yapabilir.
Bu bölümde, elinizdeki çalışmayı kaleme almamıza vesile olan bir kamu görevlisi arkadaşımızın geçmişe doğru eksik aldığı ücretlere ilişkin bir örnek uygulamaya yer verilecektir.
14 yıllık memur ve yüksek öğrenim mezunu bahse konu kamu görevlisi arkadaşımız 2009 yerel seçimlerini izleyen dönemde, bir belediyeye uzman kadrosu ile naklen geçiş yapmış olup öncelikle dolu müdür kadrosuna 6 ay vekalet etmiş sonra da müdürün emekli olması ile birlikte 18 ayda boş müdür kadrosuna vekalet etmiştir. Uzman olan arkadaşımız uzmanlık öncesinde veri hazırlama kontrol işletmeni olup 63 puan KPDS dil puanı bulunmaktadır. Eşi çalışan arkadaşımızın 6 ay ücretsiz izin kullanmıştır. Görevli olduğu dönemde 2 kez 5’er gün olarak Antalya’da seminerlere katılmıştır. Tüm bu durumlar için maaşı dışında herhangi bir ödeme almamıştır.
Her yılın katsayısı ayrı ayrı hesaplanacak olsa da 2013 yılı katsayıları üzerinden ilgili kamu görevlisine ödenmesi gereken tutarlar aşağıdadır;
Ez cümle söz konusu kamu görevlisine yukarıda detayları verilen yaklaşık 19.385 TL ödeme yapılması gerekmektedir.
AMİR UYGUN GÖRÜRSE MEMURUN MAAŞINI ARTTIRABİLİR Mİ?
1999 yılına kadar memurun unvan değiştirmesinde insiyatif amirlerdeydi. Ancak o yıl getirilen görevde yükselme uygulaması ile bu uygulama kaldırılmış ve bunun yerine üst unvanlı kadrolara atanabilmek için maaş şartı getirilmiştir. Ancak memur ve VHKİ (Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni Unvanları) birbirinin üstü değildir ve bu nedenle sınava tabi değildir. Bir Üniversitede rektör, belediyede başkan, genel müdürlükte genel müdür çalıştırdığı memuru VHKİ kadrosuna atayabilmektedir.
Peki VHKİ kadrosuna atamanın mali boyutu nedir?
Zam ve tazminatlara ilişkin kararnamede, Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosunda bulunanlara 750 puan İş Güçlüğü Zammı, 250 puan Temininde Güçlük zammı, 750 puana kadar ek Temininde Güçlük Zammı ve 500 puana kadar İş Riski Zammı ödenebileceği hükme bağlanmıştır. Bu puanların toplamı 2.250 yapmaktadır. Bu puan Kamu Görevlileri Hakem Kurulunca belirlenen yan ödeme puanı ile çarpılmaktadır. Bu miktar ise 0,0234128’dir. 2.250*0,0234128=52,67 lira etmektedir. Bu miktar brüt olup, damga vergisine ek olarak gelir vergisi kesintisi yapılmaktadır.
