HARCAMALARA KATILMA PAYI ve 220 NOLU GELİRLERDEN ALACAKLAR HESABI

Erkan KARAARSLAN

Muhasebat Başkontrolörü

1. GENEL OLARAK

Kamu idarelerinde yılı içinde tahakkuk eden ve ertesi yıl tahsil edilecek gelir tahakkuklarının izlenmesi için 220 no.lu Gelirlerden Alacaklar Hesabı, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde, öngörülmüştür. Tahakkuk bazlı muhasebe sisteminin olmazsa olmazlarından birisi de hesapların vade yapılarına göre ayrılması ve buna göre izlenmesidir. Alacakların vade yapısına uygun bir şekilde izlenmesi tahakkuk bazlı muhasebe uygulaması ile birlikte kamu muhasebesine girmiştir. Daha önceki muhasebe uygulamalarında alacaklar vade yapılarına göre ayrılmamakta sadece alacağın takipli, tehirli ya da tecilli olması durumunda ayrı hesaplar kullanılmaktaydı.

Kamu gelir mevzuatı içinde 220 no.lu hesapta izlenmesi gereken, yani yılı içinde tahakkuk ettiği halde, ertesi yıl tahsili gereken gelir kalemleri azınlıktadır. Ancak bu 220 no.lu hesabın hiç kullanılmayacağı sonucunu doğurmaz.

Kamu muhasebeciliğinde taşların yerinden oynamasından bu yana hayli uzun bir zaman geçmiş olmasına karşın sular durulmadı. 220 no.lu hesabın hiç kullanılmaması ya da kullanılamayacak detay kodlardan kullanılması, 120 no.lu hesabın 220 no.lu hesaptan yapılan aktarmalar dışında 121 no.lu hesaba aktarılarak yıl sonlarında devir vermemesi, gelir tahakkuku hesaplarının tahakkuk bilgi sistemlerinden edinilen verilerle örtüşmemesi, gelir tahakkuklarını gösteren hesapların alacak bakiyesi vermesi de suların durulmadığının küçük birer örneğidir.

Bu çalışmada mahalli idarelerde 220 Gelirlerden Alacaklar Hesabına borç kaldı yapılacak yegane durum olan harcamalara katılma payları  ele alınacaktır.

2. 220 NOLU GELİRLERDEN ALACAKLAR HESABINDA İZLENMESİ GEREKEN TUTARLAR

1. Giriş

Vergi, resim, harç ve benzeri malî yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelirlerinin kanuni dayanakları bütçelerinde gösterilir. Bütçelerde yer alan gelirler, ilgili kanunlarında belirtilen usullere göre tarh, tahakkuk ve tahsil edilir.

              Gelir mevzuatımıza göre, 220 No.lu hesaba kaydedilerek izlenmesi gereken tutarlar, yani yılı içinde tahakkuk eden ancak ertesi yıllarda tahsil edilmesi gereken gelirler, şunlardır.

2. Veraset ve İntikal Vergisi

Veraset ve intikal vergisi, mülkiyet üzerinden alınan vergiler başlığı altında 01.2.1.01 ekonomik kodu altında izlenmektedir. Bu ekonomik kodlama altında, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununa göre tahakkuk eden, takibe alınan, tecil edilen ve tahsil edilen veraset ve intikal vergisi izlenmektedir.

7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 19. Maddesine göre, vergi Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere üç yılda eşit taksitlerle ödenir. Vergi yarışma ve çekilişlerle ilgili ise ödeme beyanname verme süresi içinde yapılır.

Beyanname süreleri ise şu şekilde düzenlenmiştir. Ölüm Türkiye’de, mükellefleri de Türkiye’de ise, beyanname 4 ay içinde; Ölüm Türkiye’de mükellefleri yurtdışında ise, 6 ay içinde; Ölüm yurt dışında mükellefleri Türkiye’de ise, 6 ay içinde; Ölüm yabancı bir ülkede mükellefleri ölümün olduğu ülkede ise, 4 ay içinde, Başka bir yabancı ülkede ise 8 ay içinde verilir. Diğer intikallerde bir ay içinde verilir. Çekiliş ve yarışmalarda ve futbol müsabakalarına ait müşterek bahislerde takip eden ayın 20’inci günü akşamına kadar verilir.

3. Kamu Harcamalarına Katılma Payları

Harcamalara katılma payı 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda düzenlenmiştir. Kanunun 86. Maddesi yol harcamalarına katılma payını, 87. Maddesi kanalizasyon harcamalarına katılma payını, 88. Maddesi ise su tesisleri harcamalarına katılma payını düzenlemiştir.

Harcamalara katılma payları, bir program dahilinde veya istek üzerine doğrudan doğruya yapılan işlerde, bu hizmetler dolayısıyla yapılan giderlerin tamamıdır. Yapılacak giderler peşin ödendiği takdirde bu paylar ilgililerden yüzde yirmibeş noksanı ile alınır. Ancak, bu tür hizmet giderleri Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile İller Bankası tarafından tespit edilen ve yayınlanan rayiç ve birim fiyatlara göre hesaplanan tutarları aşamaz. Özel Devlet yardımları, karşılıksız fon tahsisleri, bu işler için yapılacak bağış ve yardımlar ve istimlak bedelleri giderler tutarından indirilir.  Harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin yüzde 2'sini geçemez.

              Yol Harcamalarına Katılma Payı, bu hizmetin yapıldığı yollardan faydalanan, Su Tesisleri İle Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payları ise hizmetten faydalanma şekillerine göre ilgili gayrimenkul sahipleri arasında hesaplanan katılma payları toplamının ilgili gayrimenkullerin vergi değerleri toplamına oranlanarak dağıtılması suretiyle hesaplanıp tahakkuk ettirilir. Şu kadar ki, ibadet yerleri hakkında harcamalara katılma payı tahakkuku yapılmaz. Harcamalara katılma paylarının tahakkuku, işler hangi ihale usulü ile yapılmış olursa olsun, hizmetin tamamlanarak halkın istifadesine sunulmuş olmasından sonra yapılır. Hesaplanan paylar, mükelleflerin soyadları, adları, adresleri ve kendilerine isabet eden pay miktarını gösteren ve mahiyetlerine göre mahalle, cadde ve sokak itibariyle düzenlenecek tahakkuk cetvellerinin bir ay süre ile belediye ilan yerlerine asılması suretiyle ilan olunur.

Harcamalara katılma payları belediyelerce veya bunlara bağlı müesseselerce, payların ilan ve tebliğ edildiği yılı takip eden yıldan itibaren iki yılda ve dört eşit taksitte, peşin ödemelerle tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içinde tahsil olunur. Ancak, yukarıda yazılı ödeme sürelerini, ilgili belediyelerin teklifi üzerine, 5 yıla (peşin ödemelerde bir yıla) kadar uzatmaya ve buna göre taksit sürelerini tespit etmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bakanlar Kurulunca bu yetkinin kullanılması halinde, uzatılan ödeme süreleri için belediyeler, belediye meclislerinin kararı üzerine ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca alınan tecil faizi oranını aşmamak üzere faiz alabilirler.

Kamu Harcamalarına Katılma Payları 05.2.4              ile başlayan ekonomik kodlarda izlenir. Mahalli idarelerce verilen kamu hizmetlerine (kanalizasyon, içe suyu, yol gibi) ilişkin olarak bu hizmetlerden yararlananlardan alınan katılma payları da bu bölümde 51-90 kod aralığında izlenecektir.

3. HARCAMALARA KATILMA PAYINA İLİŞKİN MUHASEBELEŞTİRME İŞLEMİ

Gün sonunda tahakkuk bordrosundan muhtelif mükellefler adına kamu harcamalarına katılma payı olarak 450.000.TL tahakkuk ettirildiği anlaşılmıştır.

31.12.2010 tarihinde, duran varlıklar ana hesap grubunda izlenen, 220 nolu Gelirlerden Alacaklar Hesabının 2011 yılını ilgilendiren 225.000.-TL’ lik kısmı dönem sonu işlemi olarak 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına aktarılmıştır.

Borç vadesinde tahsil edilmiştir.

Gelirlerden alacaklar hesabında kayıtlı tutarlar ertesi yıl ödenmek üzere tecil edilmiştir.

Gelirlerden alacaklar hesabında kayıtlı 150.000.- TL’lik tutarın terkin edildiği yıl sonu envanteri sırasında tespit edilmiştir.