ERTESİ YILA ÖDENEK DEVRİ
Dr. Erkan Karaarslan[1]
I- GENEL OLARAK
Öteden beri yanlış uygulanan ve her yıl sonunda tartışmalara konu edilen bir konu olan Ertesi Yıla ödenek devri bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Temel prensip bütçenin yıllık olma prensipleri gereğince kullanılmayan yani tahakkuka bağlanmamış tüm ödeneklerin yıl sonunda iptal edilmesidir. Bu çerçevede bu makalede sayılan hususlar dışında ödenekler iptal edilecek ve ertesi yıla ödenek devri yapılmayacaktır.
Avans ve kredilerden mahsup dönemine kalan ve ödeneği de mahsup dönemine aktarılan uygulamalar bu makalenin konusu dışındadır.
II- ERTESİ YILA ÖDENEK DEVRİ YAPILABİLECEK DURUMLAR
A. Akreditif Artığında Ertesi Yıla Ödenek Devri
5018 sayılı Kanunun 35. Maddesinde, “Açılmış akreditiflere ilişkin kredi artıkları ertesi yıla devredilmekle birlikte ödenekleri iptal olunur. Devredilen kredi artıklarının karşılığı, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde ise üst yönetici tarafından idare bütçesinin ilgili tertibine ödenek kaydolunur.” denilmektedir. Söz konusu hüküm gereğince, akreditiflere ilişkin ödenekler, akreditifin ertesi seneye devredilmesi durumunda, ertesi yıla devredilir.
B. Taahhüt Artığında Ertesi Yıla Ödenek Devri
5018 sayılı Kanunun 35. Maddesinde, “Sözleşmelerin bitim tarihlerinde henüz bir kısım hizmet yerine getirilememiş veya zorunlu nedenlerle sözleşmenin uygulanmasına başlanılamamış ancak, ilgili idarece ek süre verilmiş ve bu süre ertesi malî yıla taşmış ise; yıl sonunda yüklenme artığı devredilir ve bu tutarlara ilişkin ödenekler hakkında akreditiflerle ilgili hükümler uygulanır. Devredilen yüklenme artığı karşılığı hizmet ek süre içinde yerine getirilerek kanıtlayıcı belgeleri verildiğinde, tutarı hizmetin yapıldığı yıl bütçesine gider kaydıyla ödenir.” denilmektedir. Söz konusu hükme göre, yıl içinde biten bir sözleşme için bir şekilde idare ertesi yıla taşan bir ek süre vermişse bu işe ilişkin ödenekler ertesi yıla devredilir.
C. Dış Proje Kredisi Akreditif ve Avans Artığında Ertesi Yıla Ödenek Devri
4749 sayılı Kanunun 14. maddesinde, “Proje kredilerinden kullanılacak tutarlar için ilgili yıl bütçesinde kullanıcı kuruluşun talebine bağlı olarak kredi anlaşmalarında öngörülen kullanım dönemleri ve tutarlar göz önünde bulundurularak yeterli ödenek tahsis edilir. Yıl içinde hakedişlerden doğan ihtilaflar sonucu tahakkuk işlemlerinin tamamlanamaması nedeniyle harcanamayan miktarı ertesi yıl bütçesine devren ödenek kaydetmeye, devren ödenek kaydedilen miktarlardan projenin tamamlanması nedeniyle kullanılma imkânı kalmayan tutarları iptal etmeye, Maliye Bakanı yetkilidir.” denilmektedir. Bu çerçevede, proje kredilerinden hakkedişlerden doğan ihtilaflar sonucunda tahakkuk işlemleri tamamlanamayanların ödeneği ertesi yıla devredilir.
D. Şartlı Bağış ve Yardımlarda Ertesi Yıla Ödenek Devri
5018 sayılı Kanunun 40. Maddesinde şartlı bağış karşılığı ödenekler için, “Bu ödeneklerden malî yıl sonuna kadar harcanmamış olan tutarlar, bağış ve yardımın amacı gerçekleşinceye kadar ertesi yıl bütçesine devir olunarak ödenek kaydedilir. Ancak, bu ödeneklerden tahsis amacı gerçekleştirilmiş olanlardan kalan tutarlar, tahsis amacının gerçekleştirilmesi bakımından yetersiz olanlar ile yılı bütçesinde belirlenen tutarı aşmayan ve iki yıl devrettiği halde harcanmayan ödenekleri iptal etmeye genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde üst yönetici yetkilidir.” denilmektedir. Hükme göre, şartlı bağış karşılığı ödenek kaydedilen tutarların kullanılmamış ve iptal edilmemiş ödenekleri ertesi yıla devredilir.
E. Kendi Mevzuatında Sayılan Durumlarda Ertesi Yıla Ödenek Devri
Bazı kanunlarda, yıl içinde kullanılmayan ödeneklerin ertesi yıla aktarılacağına ilişkin özel hükümler yer almaktadır. Örneğin 4109 sayılı Asker Ailelerinden Muhtaç Olanlara Yardım Hakkında Kanunun 12. Maddesine göre bir önceki yıl kullanılmayan ödenekler ertesi yıla devredilir.
F. Bütçe Kanununda Sayılan Durumlarda Ertesi Yıla Ödenek Devri
Bütçe Kanun metinlerinde pek çok ertesi yıla ödenek devrine ilişkin hükümler bulunmaktadır.
Bunlara örnek olarak,
a) Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü bütçelerinin (özel ödenekler ve “03.9 Tedavi ve Cenaze Giderleri” ekonomik kodunu içeren tertipler hariç) mal ve hizmet alım giderleri ile ilgili tertiplerinde yer alan ödeneklerden yılı içinde harcanmayan kısımları, hizmetin devamlılığını sağlamak amacıyla ödeneklerinin yüzde 30’unu aşmamak üzere ertesi yıl bütçesine devren ödenek kaydetmeye,
b) 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı bütçesinin 21.01.36.00 ve 21.01.36.63 kurumsal kodu altında bulunan (03) ekonomik kodunu içeren tertiplerinde yeralan tanıtma amaçlı ödeneklerden harcanmayan kısımları ertesi yıl bütçesinin aynı tertiplerine devren ödenek kaydetmeye,
c) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu bütçesinin 40.08.33.00-01.4.1.00-2-07.1 tertibinde yer alan ödenekten harcanmayan kısımları ertesi yıl bütçesinin aynı tertibine devren ödenek kaydetmeye,
ç) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesinin 26.01.31.00-04.8.1.02-1-07.1, 26.01.31.00-04.8.1.04-1-08.1, 26.01.31.00-04.8.1.04-1-05.4 ve 26.01.31.00-04.8.1.06-1-05.4 tertiplerinde yeralan ödeneklerden harcanmayan kısımları ertesi yıl bütçesinin aynı tertiplerine devren ödenek kaydetmeye,
d) Hazine Müsteşarlığı bütçesinin 07.82.32.00-04.1.1.00-1-07.2, 07.82.32.00-04.1.1.00-1-05.6 ve 07.82.32.00-01.2.1.00-1-08.2 tertiplerinde yeralan ödeneklerden harcanmayan kısımları ertesi yıl bütçesinin aynı tertiplerine devren ödenek kaydetmeye,
e) Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinin “03.1.1.01 Emniyet Genel Müdürlüğü Güvenlik Hizmetleri Yatırımları fonksiyonu altında yeralan yatırım ödeneklerinden harcanmayan kısımları ertesi yıl bütçesinin aynı tertibine devren ödenek kaydetmeye,
f) İlgili mevzuatı gereğince özel gelir kaydedilmek üzere tahsil edilen tutarları, idare bütçelerinde sözkonusu mevzuatta belirtilen amaçlar için tertiplenen ödenekten kullandırmak üzere genel bütçenin (B) işaretli cetveline gelir kaydetmeye ve bütçelenen ödenekten gelir gerçekleşmesine göre ilgili tertiplere aktarma yapmaya, yılı içinde harcanmayan ödenekleri (2013 yılından devredenlerde dâhil) ertesi yıl bütçesine devren gelir ve ödenek kaydetmeye, bu hükümler çerçevesinde yapılacak işlemlere ilişkin usul ve esaslar belirlemeye,
g) Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca yabancı ülkelere ve uluslar arası kuruluşlara kiraya verilen veya bir hizmetin yerine getirilmesinde kullanılan kara, deniz ve hava taşıtlarından alınan kira veya ücret tutarlarını,
ğ) Türk Silahlı Kuvvetlerinin öğrenim ve eğitim müesseselerinde okutulan ve eğitim gören yabancı uyruklu subay, astsubay veya erlere yapılan giderler karşılığında ilgili devletlerce ödenen tutarları,
ı) Emniyet Genel Müdürlüğünün öğrenim ve eğitim müesseselerinde okutulan ve eğitim gören yabancı uyruklu öğrenci ve personele yapılan giderler karşılığında ilgili devletler veya uluslar arası kuruluşlar tarafından ödenen tutarları,
i) NATO makamlarınca yapılan anlaşma gereğince yedek havaalanlarının bakım ve onarımları için ödenecek tutarları, aynı amaçla kullanılmak üzere bir yandan genel bütçeye gelir, diğer yandan yukarıda yazılı idare bütçelerinde açılacak özel tertiplere ödenek kaydetmeye ve bu suretle ödenek kaydedilen tutarlardan yılı içinde harcanmayan kısımları,
ertesi yıla devretmeye Maliye Bakanlı yetkilidir.
III- ERTESİ YILA ÖDENEK DEVRİNİN USULÜ
Ertesi yıla ödenek devir işlemi, ödeneğin yılsonunda özel bir muhasebe kaydı ile kapatılması ve yıl başında yine özel bir muhasebe kaydıyla açılmasından oluşmaktadır.
|
|
Mevzuatı gereği ertesi yıla 5.000.- TL ödenek devri yapılmıştır. |
|||||||
|
|
901 |
19 |
03 |
01 |
BÜTÇE ÖDENEKLERİ HESABI / Üretime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları |
5.000,00 |
|
|
|
|
900 |
03 |
01 |
|
|
GÖNDERİLECEK BÜTÇE ÖDENEKLERİ HESABI / Üretime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları |
|
5.000,00 |
|
|
Mevzuatı gereği geçen yıldan devreden 5.000.- TL ödenek kayıt altına alınmıştır. |
|||||||
|
|
901 |
03 |
03 |
01 |
BÜTÇE ÖDENEKLERİ HESABI / Üretime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları |
|
5.000,00 |
|
|
|
900 |
03 |
01 |
|
|
GÖNDERİLECEK BÜTÇE ÖDENEKLERİ HESABI / Üretime Yönelik Mal ve MalzemeAlımları |
5.000,00 |
|
IV- SONUÇ
Bütçenin yıllık olma prensipleri gereğince bir yıl içinde kullanılmayan tüm ödenekler iptal olur. Bu genel prensibin birkaç istisnası bu yazıya konu edilmiştir. Yıl sonunda iptal edilmeyerek gelecek yıla devredilen ödenek çeşitlerini gruplar itibariyle;
1. Akreditif artığında
2. Taahhüt artığında
3. Dış proje kredisi akreditif ve avans artığında
4. Şartlı bağış ve Yardımlarda
5. Kendi Mevzuatında Sayılan Durumlarda
6. Bütçe Kanununda Sayılan Durumlarda
Ertesi yıla ödenek devri yapılabilir.
[1]info@erkankaraarslan.org
