* Mali Yönetim ve Denetim Dergisi
EMANETLERİN ZAMANAŞIMI SÜRESİ VE BÜTÇEYE GELİR KAYDI
Erkan KARAARSLAN
Maliye Bakanlığı
Muhasebat Başkontrolörü
Kamu hesapları incelendiğinde, 33- Emanetler Hesap Grubunda yer alan 330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı, 332 Okul Pansiyonları Hesabı ve 333 Emanetler Hesabı, 440 detay kodunda uygulandığı görülmektedir. Bu hesaplar incelendiğinde uzun yıllar emaneten alınan ve ilgililerine gönderilmeyen/gönderilemeyen tutarlar nedeniyle devir bakiyeleri bulunduğu ve bunların yersiz bir şekilde kamu hesaplarını işgal ettiği görülmektedir.
Bazen ihmal bazen de bilgi noksanlığı nedeniyle, zamanaşımına uğrayan ya da zamanaşımına uğramasa dahi gelir kaydedilmesi gereken hususlarla ilgili gerekli işlemlerin tesis edilmediğine birçok muhasebe biriminde rastlanılmaktadır.
ZAMANAŞIMI SÜRELERİ VE ZAMANAŞIMI SÜRELERİNİN BAŞLANGIÇ TARİHLERİ
Muhasebe birimlerince tahsil edilerek emanetler hesabına kaydedilen paralar, zamanaşımı bakımından genel olarak 10 yıllık, 5 yıllık, 2 yıllık, 1 yıllık ve 6 aylık zamanaşımına tabi olanlar ile zamanaşımına tabi olmayan emanetler olmak üzere gruplandırılabilir.
A- Altı Aylık Zamanaşımına Tabi Olan Emanetler
2978 sayılı Vergi İadesi Hakkında Kanun hükümlerine göre işverenler veya sorumlularca nakden veya hesaben alınan vergi iadelerinden hak sahiplerine süresi içerisinde ödenmeyerek muhasebe birimlerine geri verilen tutarlar; hak sahipleri veya kanuni mirasçılarının talep etmemeleri halinde, iade dönemini takip eden 6. ayın sonunda zamanaşımına uğrar.
B- Bir Yıllık Zamanaşımına Tabi Olan Emanetler
Vergi kanunları uyarınca vergi, resim ve harçlardan fazla veya yersiz olarak tahsil edilmesi nedeni ile geri verilmek üzere emanete alınan paralar, Vergi Usul Kanununun 120 nci maddesine göre düzeltme fişinin mükellefe tebliğ tarihinden itibaren bir yıllık zamanaşımına tabidir.
C- İki Yıllık Zamanaşımına Tabi Olan Emanetler
Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 13 üncü maddesine göre mahsup işlemi yapılmasına gerek bulunmayan hallerde; yapım işlerinde kesin hesap ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından, diğer işlerde ise işin kabul tarihinden veya varsa garanti süresinin bitim tarihinden itibaren iki yıl içinde idarenin yazılı uyarısına rağmen talep edilmemesi nedeniyle iade edilemeyen teminat mektubu dışındaki teminatlar zamanaşımına uğrayarak sürenin bitiminde bütçeye gelir kaydedilir.
D- Beş Yıllık Zamanaşımına Tabi Olan Emanetler
a) Ölen kimselerin üzerinde bulunup ölümünden sonra kaybolmaması için muhasebe birimlerine teslim edilen paralar, bu hususta usulüne göre yapılacak ilan tarihinden itibaren 5 yıllık zamanaşımına tabidir.
b) Vekalet ücretleri merkez hissesi bölümünde kayıtlı paralar, paranın emanete alındığı tarihi izleyen mali yıl başından itibaren 5 yıllık zamanaşımına tabidir.
c) 2548 sayılı Kanunun 2 nci maddesi hükmü uyarınca yiyecek bedellerinden doğan alacaklar mahkumiyetin hitamı tarihinden itibaren 5 yıllık zamanaşımına tabidir.
E- 10 Yıllık Zamanaşımına Tabi Olan Emanetler
a) 4735 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce müteahhit ve taşeronlardan alınan geçici teminatlar 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
b) 4735 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce müteahhit ve taşeronlardan alınan kesin teminatlar 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
c) Adli teminat olarak alınan paralar 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
d) Memur yollukları, tapu akit ücretleri, icra kesintileri, posta ve haberleşme masrafları karşılıkları, resmi daire ve kurumlara ait 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edilen emanetler ayrıntı kodlarına kayıtlı paralar, alacaklısına iade edilmesi gerektiği tarihten itibaren 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
e) Hacizli mallar satışından artan paralar ile mahkeme sonucuna kadar muhasebe birimine teslim edilen paralar, mahkemece paranın iadesi için verilen kararın kesinleştiği tarihten başlamak üzere 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
a) Hastaneye gelen veya getirilen kimselerin üzerinde bulunup kendi rızaları ile saklanmak üzere alınan paralar,
b) Kefalet Kanunu ve Kefalet Sandığı Nizamnamesi gereğince müteselsil kefalete bağlı memurların aylıklarından, Kefalet Sandığı nam ve hesabına aidat olarak kesilen paralarla zimmettar memurlardan Sandık adına tahsil edilen paralar,
c) Pansiyon %12 leri,
d) Teminatlardan, 506 sayılı Kanun gereğince kesilen sigorta primleri karşılıkları,
e) 4857 sayılı Kanun gereğince Sosyal Sigortalar Kurumu adına tahsil edilen para cezaları,
zamanaşımına tabi değildir.
a) Ödeme emri belgesine bağlandığı halde ödenemeyen tutarlar, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan ödenir. Ancak, malın alındığı veya hizmetin yapıldığı malî yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenir.
b) Adli teminat olarak alınan paralar zamanaşımı süresini doldurup doldurmadığına bakılmaksızın tahsil edildiği yılı izleyen ikinci yıl sonunda bütçeye gelir kaydedilir.
c) 4458 sayılı Kanuna Göre Alınan Emanetler ayrıntı kodundaki tutarlardan Gümrük Kanununun 180 inci maddesi hükmüne göre aynı Kanunun 177 nci maddesinin 1 numaralı bendinin (b), (d), (e), (f), (j) ve (k) alt bentlerinde belirtilen eşyanın satış bedelinden dağıtımından sonra artan para olursa, eşya sahipleri adına emanet hesabına alınır. Emanete alındığı tarihten itibaren bir yıl içinde alınmayan para Hazineye irat kaydedilir.
ZAMANAŞIMINA UĞRAYAN EMANETLERİN MUHASEBE KAYDI
1- İcra dairesi adına emanet hesaplarına kaydedilen ve 10 yıllık zamanaşımına tabi olan 2.000 TL.lik bir emanetin kayıtlara alınma tarihi Aralık 2001.dir.
31 Aralık 2010 tarihi itibariyle söz konusu emanet zamanaşımına uğrayarak bütçeye gelir kaydedilecektir.
------------------------- / -------------------------
333.03.01 Emanetler Hesabı 2.000.-
600.5.9.1.99 Gelirler Hesabı 2.000.-
------------------------- / -------------------------
805 Gelir Yansıtma Hesabı 2.000.-
800.5.9.1.99 Bütçe Gelirleri Hesabı 2.000.-
------------------------- / -------------------------
2- 2005 yılında alınan hizmet karşılığı ödenmeyen 3.000 TL bütçe emaneti tutarı hizmetin alındığı mali yılı izleyen 5. yıl sonunda 31.12.2010 da bütçeye gelir kaydı yapılacaktır.
------------------------- / -------------------------
320.06 Bütçe Emanetler Hesabı 3.000.-
600.5.9.1.99 Gelirler Hesabı 3.000.-
------------------------- / -------------------------
805 Gelir Yansıtma Hesabı 3.000.-
800.5.9.1.99 Bütçe Gelirleri Hesabı 3.000.-
------------------------- / -------------------------
3- 2008 yılında adli teminat olarak alınan 4.000 TL.lik tutar 31.12.2010 tarihinde bütçeye gelir kaydedilmiştir.
------------------------- / -------------------------
330.02 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı 4.000.-
600.5.9.1.1 Gelirler Hesabı 4.000.-
------------------------- / -------------------------
805 Gelir Yansıtma Hesabı 4.000.-
800.5.9.1.1 Bütçe Gelirleri Hesabı 4.000.-
------------------------- / -------------------------
