* İdari ve Mali Mevzuat Dergisi Eylül 2009 Sayısında Yayımlanmıştır.
BÜTÇE HAZIRLIK SÜRECİNDE MEMURLAR İÇİN SAĞLIK PRİMİ HESABI
Erkan KARAARSLAN
Maliye Bakanlığı Muhasebat Başkontrolörü
SGK Kurumsal Gelişim Daire Başkanı
5510 sayılı Kanunun Geçici 12. Maddesi Genel Sağlık Sigortasına Geçiş Hükümlerini içermektedir. Geçici 12. Maddede “Mevcut sosyal güvenlik kurumlarının, kamu idarelerinin sağlık hizmetlerinin sağlanmasına ilişkin görevleri, yürürlükten kaldırılan kanunlardaki hak ve yükümlülükler çerçevesinde ilgili kayıt ve işlemler Kurum tarafından devralınan tarihe kadar devam eder. Ancak bu süre altı ayı geçemez.” denilmekteydi. Ancak 5797 sayılı Kanunun 3 ve 11. Maddeleri uyarınca Genel Sağlık Sigortası sistemine geçiş 3 yıla kadar ertelenmişti.
Sosyal Güvenlik Kurumu ve Maliye Bakanlığı arasında varılan anlaşma çerçevesinde 2010 yılından itibaren tüm memurların tedavi giderlerinin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenmesi noktasında varılan anlaşma çerçevesinde, 2010 - 2012 Dönemi Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberinde konu detaylı bir şekilde ele alınarak; “5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (c) bendi kapsamında çalışanların ilaç ve tedavileri, tedavi yollukları ve cenaze giderlerine ilişkin ödemeler Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılacağından ve bu amaçla söz konusu Kuruma genel sağlık sigortası primi ödeneceğinden idareler, 2010, 2011 ve 2012 yılları için ilaç ve tedavi giderleri, tedavi yollukları ve cenaze giderlerini karşılamak amacıyla ayrıca ödenek teklif etmeyeceklerdir. İdareler anılan Kanunda belirtilen prime esas kazanç ve sağlık primine ilişkin işveren hissesine ait oran üzerinden hesaplayacakları ödenekleri, I. düzeyde “02- Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri” altında, II. düzeyde istihdam türüne göre detaylandırıldıktan sonra III. düzeyde açılan “6-Sosyal Güvenlik Kurumuna” kodu ile IV. düzeyde açılan “02- Sağlık Primi Ödemeleri” ekonomik kodundan teklif edeceklerdir.” hükmü getirilmiştir.
Kamu idareleri, 2010 yılından itibaren hiçbir tedavi giderini (ilaç, hastane, yolluk vb) kendi bütçelerinden ödemeyeceklerdir. Tedavi giderlerinin tahakkuk işlemleri de kamu idareleri eliyle yürütülmeyecektir. Bu işlemlerin tamamı Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülecektir. Kamu idareleri tedavi giderleri karşılığı belirlenen oranlarda Sosyal Güvenlik Kurumuna sağlık pirimi ödeyeceklerdir.
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce memur olanların sağlık pirimi emeklilik keseneğine esas matrahın % 12’si esas alınarak hesaplanmaktadır. Kamu idareleri bütçelerinde her bir memur için her ay emeklilik keseneğine esas matrahın % 12.si oranında sağlık primi hesap ederek bütçelerine ödenek koyacaklardır. Bu primin tamamı kamu idarelerinin bütçelerinden Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilecek dolayısıyla memurların sağlık priminden kaynaklı herhangi bir ücret kayıpları olmayacaktır. Sağlık primi hesabı detaylı bir şekilde aşağıda yer almaktadır.
Emeklilik Keseneği Matrahı: GA+EGA+TA+KA+ET
Emeklilik keseneği matrahının, % 20 si oranında kurum karşılığı oranında ödenek sigorta pirimi için % 12 si oranında ödenekte sağlık primi için öngörülecek ve bütçelenecektir.
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra memur olanların emeklilik keseneğine esas matrahları ve bu matrah üzerinden hesap edilecek sigorta ve sağlık primleri yeni memurlara oranla oldukça farklılıklar içermektedir. Yeni memur olarak ifade ettiğimiz bu kişilerde emeklilik keseneğine esas matrahın ilk dört unsuru yukarıda belirtilen eski memurlarla aynıdır. 5. Unsur olan emeklilik tazminatı ise yeni memurlarda yoktur. Bunun yerine aşağıda belirtilen tazminatlardan memurun yararlandıkları 5. Unsur olarak dikkate alınır.
Yeni memurlarda bu şekilde hesap edilen emeklilik keseneğine esas matrahın % 11’i oranında sigorta pirimi işveren hissesi olarak hesap edilerek bütçeye ödenek konulacak ayrıca bu matrahın % 7,5 oranında sağlık pirimi hesap edilerek bütçeye ayrıca sağlık pirimi ödeneği konulacaktır.
Memurlar açısından sosyal güvenlik primlerinin yer alacağı ekonomik kodlama 2010 yılı bütçesinde aşağıdaki gibidir.
|
02 |
|
|
|
SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARINA DEVLET PRİMİ GİDERLERİ |
|
02 |
1 |
|
|
MEMURLAR |
|
02 |
1 |
6 |
|
Sosyal Güvenlik Kurumuna |
|
02 |
1 |
6 |
01 |
Sosyal Güvenlik Primi Ödemeleri |
|
02 |
1 |
6 |
02 |
Sağlık Primi Ödemeleri |
Eski ve yeni memur ayrımı yapılmaksızın memurlar için hesap edilen sosyal güvenlik prim ödemeleri, ekonomik kodlamada, 02.1.6.01 koduna sağlık primleri ise 02.1.6.02 ekonomik koduna konulacak ve bütçe ödeneği olarak öngörülen ödenekler toplam olarak Bütçenin 02.01 ekonomik kodunda yer alacaktır. Her bir kurumsal kodlamada 02.01 ekonomik kodunda (Eski memurların % 20 kurum karşılığı + Eski memurların % 12 sağlık primi + Yeni memurların % 11 kurum karşılığı + Yeni memurların % 7,5 sağlık primi) ödenekleri yer alacaktır.
03.09 Tedavi ve cenaze giderleri ekonomik kodunda aşağıdaki ödemeler yer almaktadır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dolayısıyla hiçbir kamu idaresinin bütçesinde 03.09 ekonomik kodundan ödenek teklif etmeyeceğini söyleyemeyiz. Ancak kamu idareleri 2010 yılında, memurların görmüş olduğu tedaviler karşılığı ilaç, hastane, yolluk, cenaze giderlerini ödemeyeceklerdir ve bunlar için bütçelerinde ödenek bulundurmalarına gerek yoktur.
Memurların 2010 yılı öncesine ait tedavi ve cenaze gideri niteliğindeki ödemeleri bir müddet daha kamu idarelerine geleceğinden kamu idarelerinin 03.09 ekonomik kodlamasında bir miktar ihtiyat akçesi bulundurmasında fayda vardır.
2010 – 2012 dönemi bütçe hazırlık süreci oldukça sıkıntılı bir şekilde geçti. Yaşanılan ekonomik krizin parametrelerde yaptığı tahribat ve bütçe hazırlık sürecini oluşturan ulusal dokümanların zamanında yayımlanamaması bütçe hazırlayıcıları oldukça zorladı. Bunun yanı sıra geçmiş bütçelerden farklılıklar içeren düzenlemeler, kod ve içerik değişiklikleri bütçe hazırlığının tuzu biberi oldu.
Bu makalede bütçe hazırlığı ve uygulaması açısından önemli bir değişikliği detaylı bir şekilde ele aldık. Ancak bu bütçe hazırlık sürecinde dikkate alınması gereken başka önemli değişiklerinde bulunduğunu ve bu nedenle bütçe hazırlama rehberinin dikkate alınarak bütçelerin hazırlanması gerektiğini belirtmek isterim.
