* İdari ve Mali Mevzuat Dergisi Kasım 2009 Sayısında Yayımlanmıştır.
BELEDİYELERDE DÖNEM SONU VE ENVANTER KAYITLARI AÇISINDAN ÖDENEK HESAPLARI
Erkan KARAARSLAN
Maliye Bakanlığı Muhasebat Başkontrolörü
SGK Kurumsal Gelişim Daire Başkanı
Ödenek hesapları, kesin hesabın muhasebe kayıtlarından çıkarılmasına esas olacak şekilde belirlenmiş aşağıdaki hesaplardan oluşur:
Ödenek hesapları hesap grubunda yer alan hesaplara kayıt yapılırken, yardımcı hesap kodları ile birlikte bütçe sınıflandırmasında yer alan kurumsal, fonksiyonel ve finansman kodları da kullanılır.
Ödenek hesapları bilindiği gibi nazım hesaplar içinde yer almaktadır. Nazım hesaplar, varlık, kaynak, gelir ve gider hesaplarında izlenmeyen ve muhasebenin sadece bilgi verme görevi yüklediği işlemler ile kamu idarelerinin muhasebe disiplini altında toplanması istenen işlemlerini ve gelecekte doğması muhtemel hak ve yükümlülükleri kapsamaktadır.
Ödenek hesapları mutlak surette kendi arasında özel bir modül şeklinde çalışacaktır. Bu hesaplara herhangi bir bilânço, bütçe ya da faaliyet hesabı karşısında borç ya da alacak kaydı yapmak mümkün değildir.
Aralık ayında dönem sonu işlemlerine geçmeden önce, öncelikle ödeneğine dayanılarak gerçekleşip, bütçeye gider kaydedilen tutarlara ilişkin ödenekli gider kayıtları yapılmak zorundadır.
Bu kaydı takiben ön ödemelerden mahsup dönemine aktarılanların ve bunların ödeneklerinin mahsup dönemine aktarılması kaydı aşağıdaki şekilde yapılır.
Muhasebe işlemleri tek bir muhasebe birimince yürütülen belediyelerde bir taraftan mahsup dönemine aktarılan kullanılacak ödenekler hesabına borç, mahsup dönemine aktarılan ödenekler hesabına alacak; diğer taraftan bütçe ödenekleri hesabına borç, gönderilecek bütçe ödenekleri hesabına alacak,
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
165- Mahsup Dönemine A. Avans ve Kre. Hesabı |
XXX.- |
|
|||||||
|
|
160- İş Avans ve Kredileri Hesabı |
|
XXX.- |
||||||
|
906- M.D.A.Kullanılacak Ödenekler Hesabı |
XXX.- |
|
|||||||
|
|
900- Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı |
|
XXX.- |
||||||
|
901- Bütçe Ödenekleri Hesabı |
XXX.- |
|
|||||||
|
|
907- M.D.A. Ödenekler Hesabı |
|
XXX.- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
Bu kayıtların ardından ay sonu kaydı olarak ödenek tenkis kayıtları yapılmak zorundadır. Yıl sonunda kalan ödeneğin tenkis kaydı, dönem sonu işlemlerine geçilmeden önceki ara bir kayıttır. Muhasebe birimleri aralık ayı ödenekli gider işlemlerini gerçekleştirdikten sonra, mevcut ödenek tutarından mahsup döneminde kapatılacak avanslara ilişkin saklı tutulacak ödenek tutarı da dikkate alınarak, varsa tenkis edilebilecek ödenek tutarı tenkis edilir. Bu işlemler ilk geçici mizan çıkarıldıktan sonra dönem sonu işlemlerine geçilmeden önce yapılacak ay sonu kayıtlarındandır. Bu işlemler dönem sonu işlemlerinin yapılmasına esas ikinci geçici mizan çıkarılmadan önce tamamlanacaktır.
“Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabı” ve “Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabı” dışındaki ödenek hesapları dönem sonu işlemleri sırasında tamamen kapatılarak sıfır bakiye vermesi gereken hesaplardandır. Bu bütçenin yıllık olma prensi gereği de zorunludur. Bütçe uygulamasının bitmesiyle birlikte bu hesaplarda kapatılmakta ve hiçbirisi bakiye vermemektedir. Dönem sonu işlemleri yapıldıktan sonra elde edilen kesin mizanda 906 ve 907 nolu hesaplar dışında 90 ile başlayan ödenek hesaplarının tamamının sıfır bakiye vermesi gerekmektedir. Ertesi yıl bütçe uygulamasıyla birlikte bu hesaplara da kayıt yapılmaya başlanmaktadır.
Aşağıda ödenek hesaplarına ilişkin dönem sonu uygulamaları yer almaktadır.
(x) Belediyesinde Ödenek Hesaplarıyla İlgili işlemler aşağıdaki gibidir.
Belediye bütçesi’ne hizmet alımları ekonomik kodundan 50.000.- TL ödenek verilmiştir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
900- Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı |
50.000.- |
|
|||||||
|
|
901- Bütçe Ödenekleri Hesabı |
|
50.000.- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
Kurum bütçesi içerisinde yapılan aktarmalarla eklenen ödenekler;
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
900- Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı |
XXX.- |
|
|||||||
|
|
901- Bütçe Ödenekleri Hesabı |
|
XXX.- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
Kurum bütçesi içerisinde yapılan aktarmalarla düşülen ödenekler;
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
901- Bütçe Ödenekleri Hesabı |
XXX.- |
|
|||||||
|
|
900- Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı |
|
XXX.- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
Belediye, Ocak ayında 5.000.- TL bedelle alınmış olan demirbaşa ilişkin fatura ve diğer kanıtlayıcı evrakı ödeme emrine bağlanmış ve ilgili firmaya ödemesini yapmıştır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
255- Demirbaşlar Hesabı |
5.000.- |
|
|||||||
|
|
103- Verilen Çekler ve G.E. Hesabı |
|
5.000.- |
||||||
|
830- Bütçe Giderleri Hesabı |
5.000.- |
|
|||||||
|
|
835- Gider Yansıtma Hesabı |
|
5.000.- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
905- Ödenekli Giderler Hesabı |
5.000.- |
|
|||||||
|
|
900- Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı |
|
5.000.- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
Yılı içerisinde bütçeden fazla veya yersiz ödendiğinin anlaşılması üzerine 2.000.- TL’lik demirbaş alımı ile ilgili olan tutar, tahakkukun iptali nedeniyle ödeneğine iade edilmesi gerekmiştir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
900- Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı |
2.000.- |
|
|||||||
|
|
905- Ödenekli Giderler Hesabı |
|
2.000.- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
140- Kişilerden Alacaklar Hesabı |
2.000.- |
|
|||||||
|
|
255- Demirbaşlar Hesabı |
|
2.000.- |
||||||
|
835- Gider Yansıtma Hesabı |
2.000.- |
|
|||||||
|
|
830- Bütçe Giderleri Hesabı |
|
2.000.- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
Belediye tarafından verilen 250.- TL’lik avansın, mal teslim alındığı halde mahsubu yapılamadığından mahsup dönemine aktarılmıştır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
165- M.D.A. Avans ve Krediler Hesabı |
250.- |
|
|||||||
|
|
160- İş Avans ve Kredileri Hesabı |
|
250.- |
||||||
|
906- M.D.A.Kullanılacak Ödenekler Hesabı |
250.- |
|
|||||||
|
|
900- Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı |
|
250.- |
||||||
|
901- Bütçe Ödenekleri Hesabı |
250.- |
|
|||||||
|
|
907- M.D.A. Ödenekler Hesabı |
|
250.- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||
Belediye başlangıç ödenekleri aşağıdaki gibidir.
Bu ödeneklerden aşağıdaki tutarlar harcanmıştır.
Aşağıda belirtilen aktarma işlemi tesis edilmiştir.
Yedek ödenekten aşağıda belirtilen aktarma işlemi yapılmıştır.
İkinci bir bütçe gideri yapılmıştır.
Dönem sonunda kullanılmayan ödenekler aşağıdaki şekilde iptal edilmiştir.
Monografisi çözülen belediyede dönem sonunda ödenek hesaplarının bakiyesi aşağıda gibi oluşacaktır.
Monografisi çözülen belediyede dönem sonu hesap kapatma aşağıdaki yevmiye de belirtilen şekilde yapılması gerekecektir.
