* İller ve Belediyeler Dergisi Kasım 2008 Sayısında Yayımlanmıştır. 

ACİL SAĞLIK HİZMETLERİNİN SUNUMU KONULU BAŞBAKANLIK GENELGESİ İLE BELEDİYELERE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER

Erkan KARAARSLAN

Maliye Bakanlığı

Muhasebat Başkontrolörü

              Son yıllarda, acil olarak hastanelere başvuran hastaların, herhangi bir sosyal güvencelerinin olmaması gerekçe gösterilerek tedavi edilmediği ve bunun sonucunda, toplum vicdanını da sarsan sonuçlar ortaya çıktığı, uygulamalar sıklıkla görülmektedir.

              Bu tür ciddi sorunların medyaya da yansıması neticesinde, Başbakanlık konuya el atarak meseleyi çözüme kavuşturmak amacıyla bir Genelgeyi[1] yürürlüğe koymuştur. Bu çalışmada söz konusu Genelge tüm yönleriyle ele alınarak açıklanacaktır.  

              I.GENEL OLARAK

              Anayasanın 17. Maddesine göre herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Anayasanın 56. Maddesine göre de Devlet, herkesin hayatını beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamakla görevlidir.

           Bilindiği üzere, acil tıbbi müdahale gerektiren durumlarda, hastanın uygun tedavisinin yapılabileceği sağlık kuruluşuna en hızlı şekilde ulaştırılması ve gereken müdahalenin zamanında yapılması hayati önem taşır. Bu sebeple, acil tıbbi müdahaleyi gerektiren durumlarda hastanın uygun bir sağlık kuruluşuna gecikmeksizin ulaştırılması ve hastanın getirildiği sağlık kuruluşunca da, gereken acil müdahalelerin öncelikle ve ön şartsız olarak yapılması insanî bir görev olduğu gibi hukukun da gereğidir.

           Genelgeye göre, acil sağlık hizmeti vermekle yükümlü bulunan sağlık kuruluşları, acil vakaları hastanın sağlık güvencesi olup olmadığına veya ödeme gücü bulunup bulunmadığına bakmaksızın kabul edecek ve gerekli tıbbi müdahaleyi kayıtsız-şartsız ve gecikmeksizin yapacaktır. Hiçbir sağlık kuruluşu acil olarak gelen hastalara yeterli personeli veya donanımı olmadığı, ilgili birimi veya boş yatağı bulunmadığı, hastanın sağlık güvencesi olmadığı ve benzeri sebepler ile gerekli acil tıbbi müdahaleyi yapmaktan kaçınmayacaktır.

           II. ACİL VAKALARDA TEDAVİ HİZMET BEDELİNİN ÖDENMESİ

1. Sosyal Güvencesi Bulunanların Tedavi Hizmet Bedeli     

           Acil vakalarda acil sağlık hizmetinden yararlananlardan sosyal güvencesi bulunan kişilerin tedavilerine ilişkin hizmet bedeli ilgili sosyal güvenlik kurumundan tahsil edilecek ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 73 üncü maddesinin yedinci fıkrası gereğince hastadan ayrıca ücret farkı kesinlikle talep edilmeyecektir

2. Sosyal Güvencesi Bulunmayanların Tedavi Hizmet Bedeli

Herhangi bir sağlık güvencesi olmayan kişilerden ödeme gücü bulunanlar, tedavi hizmet bedelini kendileri ödeyecektir. Ancak ödeme gücünün bulunup bulunmaması konusu hasta ve yakınlarının beyanına tabidir. Kişiler bu konuda kesinlikle zorlanamaz.

Herhangi bir sağlık güvencesi olmayan kişilerden ödeme gücü bulunmayanların acil sağlık hizmeti bedeli kendilerinden talep edilmeyecektir.

Ödeme gücü bulunmayanlar için yapılan tedavilere ilişkin hizmet bedeli, tedaviyi sağlayan hastaneler itibariyle, aşağıda gösterilen kamu idarelerinden talep edilecektir.

• Kamuya ait sağlık kuruluşlarından acil sağlık hizmeti alanların hizmet  bedelleri,  ilgili sağlık kuruluşu tarafından, 3294  sayılı  Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu hükümleri çerçevesinde sağlık kuruluşunun bulunduğu yer sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfından talep edilecektir.
• Ayakta teşhis ve tedavi yapan özel sağlık kuruluşlarından bu hizmeti alanlar için, ilgili özel sağlık kuruluşu, bulunduğu yer sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfından hizmet bedelini talep edecektir.
• Özel hastanelerden acil sağlık hizmeti alanların hizmet bedelleri ise talep edilmesi halinde 2219 sayılı Hususi Hastaneler Kanununun 32 nci, 5393 sayılı Belediye Kanununun 38 inci ve 60 ıncı, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 18 inci maddeleri gereğince sağlık kuruluşunun bulunduğu yerin belediyesince ödenecektir.

III- BELEDİYELERCE YAPILACAK İŞLEMLER

Söz konusu Başbakanlık Genelgesi ile belediyelere bazı yükümlülükler getirilmiştir. Buna göre, Belediye sınırları dahilinde yer alan özel hastanelerden acil sağlık hizmeti alan kişilerin herhangi bir sosyal güvencesi ve ödeme gücü yoksa tedavi bedeli hastanenin talep etmesi halinde Belediye tarafından karşılanacaktır.

Belediyelerin bu ödemeleri yaparken dikkat etmeleri gereken hususlar şunlardır;

1. Özel hastanelere yapılacak bu ödemeler cari transfer niteliğindedir. Belediyeler bu tür ödemeleri yaparken bütçe giderleri için 830.05.04.03.01 (Sağlık amaçlı cari transferler) ekonomik kodlarını kullanacaklardır.
2. Ödemeler hane halkına yapılan transferlerin konulduğu kurumsal kodlardan yapılacaktır. Harcama yetkilisi de bu kurumun başındaki kişi olacaktır. Uygulamada bu tür ödemeler çoğunlukla özel kalem kurumsal kodlarından yapılmaktadır.
3. Genelge hükümlerine göre, belediyelerce bütçelere yeterli ödenek konulmak zorundadır. Ödenek yokluğunda, ödenek aktarımı ya da ek ödenek yoluyla gerekli ödenek konulacak, ödenek yokluğu gerekçesiyle ödemeler durdurulmayacaktır.
4. Belediye tabibinin bulunması halinde, özel hastanelerden gelen faturalar kontrol ettirilerek doğruluğu anlaşıldıktan sonra ödenmelidir.
5. Hastaların acil olarak özel hastaneye gittiği, gerekirse acil defterleri de, kontrol edilerek, anlaşıldıktan sonra ödemeler yapılmalıdır.
6. Özel hastanenin acil servisinde tedavisi sağlanan hastanın, belediye sınırları dahilinde bir ikametinin olup olmamasının önemi bulunmamaktadır.
7. Ödemeler yapılmadan önce, tedavisi yapılan hastanın bir sosyal güvenlik sistemine üye olup olmadığı araştırılarak, ödemeler yapılmalıdır.   
8. Trafik kazaları sonucunda, özel hastanelerin acil servisinde tedavisi sağlanan hastalara ilişkin tedavi hizmet bedellerinin, zorunlu mali sigorta şirketlerinden ödenmesi gerektiği için, belediye tarafından ödemesinin yapılmaması gerekmektedir.
9. Faturalar, tedavi giderlerinin ödenmesine ilişkin tebliğ ve diğer mevzuatta belirtilen esas, usuller ve fiyatlar açısından kontrol edilerek ödenmelidir.
10. Anılan düzenlemeler çerçevesinde ödenmesi zorunlu olan tedavi bedellerini ödeme emrine bağlamayan harcama yetkilileri hakkında gerekli adli ve idari işlemler yetkililer ta­rafından ivedilikle yapılacaktır.

[1] 26 Haziran 2008 tarih ve 26918 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Acil Hizmetlerin Sunumu” Başlıklı 2008/13 Sıra Numaralı Başbakanlık Genelgesi