* Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi Ekim 2010 Sayısında Yayımlanmıştır.
2011 YILI BÜTÇESİNDE SAĞLIK PİRİMİ HESABI
Erkan KARAARSLAN
Maliye Bakanlığı Muhasebat Başkontrolörü
SGK Kurumsal Gelişim Daire Başkanı
Kamu idareleri, 2011 yılında tedavi giderleri (ilaç, hastane, yolluk vb) için bütçelerinde ödenek koymayacaklardır. Tedavi giderlerinin tahakkuk ve ödeme işlemleri kamu idareleri eliyle yürütülmeyecek, bu işlemler tüm çalışanlar için Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülecektir. Kamu idareleri tedavi giderleri karşılığı belirlenen oranlarda Sosyal Güvenlik Kurumuna sağlık pirimi ödeyeceklerdir.
B.1- 01.10.2008 Tarihinden Önce Memur Olanların Sağlık Pirimi Hesabı
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce memur olanların sağlık pirimi emeklilik keseneğine esas matrahın % 12’si esas alınarak hesaplanmaktadır. Kamu idareleri bütçelerinde her bir memur için her ay emeklilik keseneğine esas matrahın % 12.si oranında sağlık primi hesap ederek bütçelerine ödenek koyacaklardır. Bu primin tamamı kamu idarelerinin bütçelerinden Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilecek dolayısıyla memurların sağlık priminden kaynaklı herhangi bir ücret kayıpları olmayacaktır. Sağlık primi hesabı detaylı bir şekilde aşağıda yer almaktadır.
Emeklilik Keseneği Matrahı: GA+EGA+TA+KA+ET
Emeklilik keseneği matrahının, % 20 si oranında kurum karşılığı oranında ödenek sigorta pirimi için % 12 si oranında ödenekte sağlık primi için öngörülecek ve bütçelenecektir. Bütçe ödenekleri hesap edilirken 2011 yılının birinci ve ikinci yarısında yapılması muhtemel maaş artışları nedeniyle oluşacak matrah farkları dikkate alınacaktır. Maaş farklarının yanı sıra olası personel hareketlilikleri (emeklilik, istifa, ücretsiz izin, yeni personel alımı, nakil vs) de dikkate alınacaktır.
1 Ekim 2008 tarihinden önce memur olanlar için, sağlık primi hesabının doğru yapılıp yapılmadığının sağlama işlemi, aşağıdaki formülde belirtildiği şekilde de yapılabilir;
Sağlık Primi Ödeneği=Emeklilik Keseneği Kurum Karşılığı (%20 ödenek) X 0,6
B.2. 01.10.2008 Tarihinden Sonra Memur Olanların Sağlık Pirimi Hesabı
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra memur olanların emeklilik keseneğine esas matrahları ve bu matrah üzerinden hesap edilecek sigorta ve sağlık primleri yeni memurlara oranla oldukça farklılıklar içermektedir. Yeni memur olarak ifade ettiğimiz bu kişilerde emeklilik keseneğine esas matrahın ilk dört unsuru yukarıda belirtilen eski memurlarla aynıdır. 5. Unsur olan emeklilik tazminatı ise yeni memurlarda yoktur. Bunun yerine aşağıda belirtilen tazminatlardan memurun yararlandıkları 5. Unsur olarak dikkate alınır.
Yeni memurlarda bu şekilde hesap edilen emeklilik keseneğine esas matrahın % 11’i oranında sigorta pirimi işveren hissesi olarak hesap edilerek bütçeye ödenek konulacak ayrıca bu matrahın % 7,5 oranında sağlık pirimi hesap edilerek bütçeye ayrıca sağlık pirimi ödeneği konulacaktır.
1 Ekim 2008 tarihinden sonra memur olanlar için, sağlık primi hesabının doğru yapılıp yapılmadığının sağlama işlemi, aşağıdaki formülde belirtildiği şekilde de yapılabilir;
Sağlık Primi Ödeneği=Emeklilik Keseneği Kurum Karşılığı (%11 ödenek) X 0,6818
Ülkemizde işçilere uygulanan sosyal sigorta prim oranları işsizlik sigortası ve sosyal güvenlik destek primleri dahil olmak üzere aşağıdaki tabloda izlenmektedir.
Sosyal Sigorta Prim Oranları
|
|
Sigortalı Payı (yüzde) |
İşveren ( yüzde) |
Toplam |
|
Malullük, Yaşlılık ve Ölüm |
9 |
11 |
20 |
|
Kısa Vadeli Sigorta Kolları |
- |
1 - 6,5 |
1 - 6,5 |
|
Genel Sağlık Sigortası |
5 |
7,5 |
12,5 |
|
İşsizlik Sigortası Primleri |
1 |
2 |
3 |
|
Sosyal Güvenlik Destek Primi |
7,5 |
23,5-29 |
31-36,5 |
|
Kendi Nam ve Hesabına Çalışanlar ( 4/b ) |
33,5 - 39 |
33,5 – 39 |
|
Kaynak: Tarafımızdan hazırlanmıştır.
Bu tablo uyarınca işçiye ödenen brüt ücret üzerinden iş riskine göre yüzde 12 ila17,5 oranı arasında sigorta primi hesap edilecek aynı matrah üzerinden yüzde 7,5 oranında da sağlık primi kesintisi hesap edilerek bütçeleştirilecektir.
Sosyal güvenlik primleri için ekonomik kodlama 2011 yılı bütçesinde aşağıdaki gibidir.
|
02 |
|
|
|
Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri |
|
02 |
01 |
|
|
Memurlar |
|
02 |
01 |
06 |
|
Sosyal Güvenlik Kurumuna |
|
02 |
01 |
06 |
01 |
Sosyal Güvenlik Primi Ödemeleri |
|
02 |
01 |
06 |
02 |
Sağlık Primi Ödemeleri |
|
02 |
02 |
|
|
Sözleşmeli Personel |
|
02 |
02 |
04 |
|
İşsizlik Sigortası Fonuna |
|
02 |
02 |
04 |
01 |
İşsizlik Sigortası Fonuna |
|
02 |
02 |
06 |
|
Sosyal Güvenlik Kurumuna |
|
02 |
02 |
06 |
01 |
Sosyal Güvenlik Primi Ödemeleri |
|
02 |
02 |
06 |
02 |
Sağlık Primi Ödemeleri |
|
02 |
03 |
|
|
İşçiler |
|
02 |
03 |
04 |
|
İşsizlik Sigortası Fonuna |
|
02 |
03 |
04 |
01 |
İşsizlik Sigortası Fonuna |
|
02 |
03 |
06 |
|
Sosyal Güvenlik Kurumuna |
|
02 |
03 |
06 |
01 |
Sosyal Güvenlik Primi Ödemeleri |
|
02 |
03 |
06 |
02 |
Sağlık Primi Ödemeleri |
|
02 |
04 |
|
|
Geçici Personel |
|
02 |
04 |
04 |
|
İşsizlik Sigortası Fonuna |
|
02 |
04 |
04 |
01 |
İşsizlik Sigortası Fonuna |
|
02 |
04 |
06 |
|
Sosyal Güvenlik Kurumuna |
|
02 |
04 |
06 |
01 |
Sosyal Güvenlik Primi Ödemeleri |
|
02 |
04 |
06 |
02 |
Sağlık Primi Ödemeleri |
Kaynak: www.muhasebat.gov.tr
Eski ve yeni memur ayrımı yapılmaksızın memurlar için hesap edilen sosyal güvenlik prim ödenekleri, ekonomik kodlamada, 02.1.6.01 koduna; sağlık primi ödenekleri ise 02.1.6.02 ekonomik koduna konulacak ve bütçe ödeneği olarak öngörülen ödenekler toplam olarak Bütçenin 02.01 ekonomik kodunda yer alacaktır. Her bir kurumsal kodlamada 02.01 ekonomik kodunda (Eski memurların % 20 kurum karşılığı + Eski memurların % 12 sağlık primi + Yeni memurların % 11 kurum karşılığı + Yeni memurların % 7,5 sağlık primi) ödenekleri yer alacaktır.
Sözleşmeli personelin sağlık primi ödenekleri 02.02.06.02 ekonomik koduna, işçilerin sağlık primi ödenekleri 02.03.06.02 ekonomik koduna, geçici personelin sağlık primi ödenekleri ise 02.04.06.02 ekonomik koduna konulacak, buna karşın 03.09 ile başlayan tedavi ve cenaze giderleri ekonomik kodlamasına ise (bazı istisnaları dışında) ödenek konulmayacaktır.
03.09 Tedavi ve cenaze giderleri ekonomik kodunda aşağıdaki ödemeler yer almaktadır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kaynak: www.bumko.gov.tr
Dolayısıyla hiçbir kamu idaresinin bütçesinde 03.09 ekonomik kodundan ödenek teklif etmeyeceğini söyleyemeyiz. Ancak kamu idareleri 2011 yılında, memurların görmüş olduğu tedaviler karşılığı ilaç, hastane, yolluk, cenaze giderlerini ödemeyeceklerdir ve bunlar için bütçelerinde ödenek bulundurmalarına gerek yoktur.
Memurların 2010 yılı öncesine ait tedavi ve cenaze gideri niteliğindeki ödemeleri beş yıllık zaman aşımı süresi içinde talep edilmesi halinde (Bütçe emanetine alınmamış olması durumunda) kamu idarelerinin 03.09 ekonomik kodlamasından ödenecektir. Bunun için çok küçük bir miktar ihtiyat akçesi bulundurulabileceği gibi bu durumlarda yedek ödeneklerden aktarma yapılmak suretiyle de ödemeler yapılabilir.
2011 – 2013 dönemi bütçe hazırlık süreci oldukça sıkıntılı bir şekilde geçekte. Yaşanılan kriz sonrası parametrelerin çok değişken olması, mali kurala ilişkin yasal düzenlemelerin yapılmamış olması, seçim süreci ve bütçe hazırlık sürecini oluşturan ulusal dokümanların zamanında yayımlanamaması bütçe hazırlayıcıları oldukça zorladı. Bunun yanı sıra geçmiş bütçelerden farklılıklar içeren düzenlemeler, kod ve içerik değişiklikleri bütçe hazırlığının tuzu biberi oldu.
Bu makalede bütçe hazırlığı ve uygulaması açısından önemli bir değişikliği detaylı bir şekilde ele aldık. Ancak bu bütçe hazırlık sürecinde dikkate alınması gereken başka önemli değişiklerinde bulunduğunu ve bu nedenle bütçe hazırlama rehberinin dikkate alınarak bütçelerin hazırlanması gerektiğini belirtmek isterim.
